Przyszedł na świat w Popowcach na Wołyniu. Jego ojciec Adolf był ziemianinem, matka Aniela z Podoskich, nauczycielką. Nauki pobierał w domu i w prywatnej szkole, później uczęszczał do gimnazjum w Poznaniu. Maturę zdał w 1881 roku. Wybrał medycynę i rozpoczął studia lekarskie. Najpierw w Krakowie, potem w Lipsku, dalej Getyndze i Heidelbergu. Tu też w 1886 roku otrzymał dyplom lekarski, który nostryfikował w rok później w Dorpacie. Swojej edukacji lekarskiej dopełnił pod okiem znakomitego internisty Teodora Dunina, anatomopatologa Włodzimierza Brodowskiego oraz chirurga Alfreda Obalińskiego. Odbył także podróż naukową do Berlina. Od 1890 roku przebywał na Podolu, potem na Wołyniu, pracując jako lekarz w dobrach ziemian i jako lekarz fabryczny. Praktykę jednak stopniowo ograniczał, później zaś całkowicie zarzucił, podejmując prace badawcze w laboratoriach bakteriologicznych i chemicznych. Równocześnie zaczął wykładać przedmiot psychologii w szkołach  średnich. Coraz chętniej zagłębiał się w problematykę filozoficzną, a także historyczną. Pierwszą wojnę światową i rewolucję przyszło mu spędzić w Kijowie. W 1921 roku udało mu się przedrzeć do Warszawy. W 1922 roku powołano go na Katedrę Historii i Filozofii Medycyny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Zmarł 25 czerwca 1930 roku w Wilnie. Został pochowany na cmentarzu na Rossie.

Stanisław Trzebiński został zapamiętany jako erudyta, posługujący się biegle kilkunastoma językami. Jego zainteresowania koncentrowały się wokół filozofii i historii medycyny, a także neurologii, psychiatrii i psychologii. Przebywając w Wilnie intensywnie pracował nad uporządkowaniem i krytycznym opracowaniem dokumentów archiwalnych. Jego niewątpliwą zasługą pozostaje odszukanie i przygotowanie do druku pamiętników Józefa Franka. Miał też istotny wkład w dyskusji nad spuścizną myśli filozoficzno-lekarskiej Tytusa Chałubińskiego i Władysława Biegańskiego. Przysłużył się archiwaliom i zbiorom bibliotecznym Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego.

Ryszard W. Gryglewski

Bibliografia:

Eugeniusz Sieńkowski: Trzebiński Stanisław. Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku. Praca zb. pod red. Zofii Podgórskiej-Klawe, Warszawa 1991, t. 1, z. 2, s. 118-120.

Ryszard W. Gryglewski: O filozoficznym ujęciu medycyny przez Stanisława Trzebińskiego.
Forum Bibliotek Medycznych 2015. R. 8, nr 2, s. 251-261.

Ryszard W. Gryglewski: Stanisław Trzebiński jako historyk medycyny. Medycyna Nowożytna 2015. T. 21, z. 1, s. 25-50.