FARMACJA

FARMACJA

Tadeusz KOŹNIEWSKI (27 IV 1880 Kwirili, Kaukaz – 22 IX 1921 Warszawa), doc. farmakognozji UJ (1910), prof. chemii farmaceutycznej UW (1919-20). Przeprowadził pionierskie w Polsce badania nad połączeniami alkaloidów z jodem (1909). TNW: 1914 czł. rzecz.

Marek GATTY-KOSTYÁL (20 VII 1886 Bochnia – 13 IX 1965 Kraków), doc. farmacji stosowanej UJ (1928), prof. farmacji stosowanej UJ (1930-50), prof. farmacji stosowanej AM w Krakowie (1950-63), kier. Stacji Badania Roślin Leczniczych Komisji Nauk Farmaceutycznych PAU (1951-52), prof. Zakł. Farmakologii PAN (1955-63). Inicjator w Polsce badań nad właściwościami fizykochemicznymi preparatów galenowych; wykazał błędność poglądów o potęgowaniu działania glikozydów naparstnicowych przez tzw. substancje balastowe, zawarte w preparatach galenowych (1929). PAU: 1946 czł. koresp., 1951 czł. cz.

Bogusław BOBRAŃSKI (10 V 1904 Nowy Sącz – 28 VI 1991 Wrocław), doc. chemii organicznej PLw (1932), prof. chemii organicznej PLw (1939), , prof. chemii farmaceutycznej Inst. Medycznego we Lwowie (1940-41 i 1944-46), prof. chemii organicznej i farmaceutycznej UWr (1946-50), prof. chemii farmaceutycznej AM we Wrocławiu (1950-74), rektor AM we Wrocławiu (1957-62), prof. syntezy środków leczniczych Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (1955-70). Twórca największej w Polsce szkoły farmaceutycznej; opracował oryginalną syntezę pendiomidu i innych związków porażających zwoje wegetatywne z serii bis czwartorzędowych soli amonowych pochodnych p-aminopropylobenzenu (1956). PAN: 1961 czł. koresp., 1969 czł. rzecz.

Maksym NIKONOROW (19 VIII 1913 Petersburg – 10 X 1985 Warszawa), doc. toksykologii AM w Łodzi (1952), prof. badania żywności i przedmiotów użytku Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1954-70), prof. higieny Wojskowego Inst. Higieny i Epidemiologii w Wwie (1954-70), prof. badania żywności Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1970-81). Na przełomie lat 60. i 70. zainicjował badania nad występowaniem w Polsce mykotoksyn w paszach i metali ciężkich w żywności i środowisku naturalnym człowieka; przeprowadził pionierskie w Polsce badania nad metodami oznaczania pozostałości DDT, innych pestycydów i antybiotyków w środkach spożywczych (1958-61). PAN: 1969 czł. koresp.

NAUKI BIOLOGICZNE

BIOCHEMIA

Stanisław BĄDZYŃSKI (30 IV 1862 Czekanów k. Siedlec – 9 II 1929 Warszawa), prof. higieny ULw (1899-1906), prof. chemii lekarskiej ULw (1906-19), prof. chemii fizjologicznej UW (1919-27). Współorganizator w 1920 Akademii Nauk Lekarskich; odkrył i opisał kwasy oksyproteinowe, metabolity glikopeptydowe wytwarzane podczas nieprawidłowej przemiany materii u psów zatrutych fosforem (1897). AU (PAU): 1909 czł. koresp., 1918 czł. cz.; TNW: 1920 czł. rzecz. (cz.), 1929 czł. zw.

Jan ZALESKI (8 III 1869 Kalwaria Augustowska – 22 VIII 1932 Warszawa), doc. chemii uniw. w Piotrogrodzie (1917), prof. chemii uniw. w Piotrogrodzie (1917-18), prof. chemii farmaceutycznej i toksykologicznej (1922-32) i prof. chemii analitycznej (1928-32) UW. Opracował nową metodę otrzymywania heminy (1924). PAU: 1921 czł. koresp.

Stefan DĄBROWSKI (31 I 1877 Warszawa – 23 III 1947 Poznań), doc. chemii ULw (1908), prof. fizjologii i nauki żywienia AR w Dublanach (1910-13), prof. chemii fizjologicznej UPozn (1919-47), rektor UPozn (1945/46). Współwydawca polskiego numeru „La Presse Medicale” w 1938; ustalił prawo wymiany jonowej między krwinkami czerwonymi a osoczem oddzielnie dla krwi tętniczej i żylnej oraz wprowadził stałą stężeń HCO3 i kationów w erytrocytach (1946). PAU: 1928 czł. koresp., 1930 czł. cz.; TNW: 1930 czł. koresp., 1946 czł. zw.

Stanisław PRZYŁĘCKI (29 VIII 1891 Radom – 5 VIII 1944 Warszawa), doc. fizjologii zwierząt UW (1923), prof. fizjologii UPozn (1924-25), prof. fizjologii zwierząt UW (1925-28), prof. chemii fizjologicznej (1928-44). Organizator w połowie lat 30. Prac. Biochemicznej przy II Klin. Chorób Wewnętrznych UW; przedstawił pierwszą w literaturze fachowej próbę klasyfikacji sympleksów, przyjmując za kryteria jedno- lub wielorodność koloidów, ich pochodzenie, liczbę poszczególnych monokomponentów sympleksu, jego trwałość i charakter wiązań chemicznych (zwłaszcza koordynacyjnych) oraz przedstawił koncepcję nieenzymatycznej regulacji procesów biochemicznych w komórce, partą na teorii działania chemicznych połączeń wieloskładnikowych (1931-34). TNW: 1930 czł. zw.; PAU: 1934 czł. koresp.

Jakub PARNAS (16 I 1884 Mokrzany k. Tarnopola – 29 I 1949 Moskwa), doc. chemii fizjologicznej uniw. w Strasburgu (1914), prof. chemii lekarskiej UJK (1920-39), prof. biochemii uniw. im. I. Franki we Lwowie (1939-41), dyr. Inst. Biochemii AN ZSSR (1943-46). Twórca największej w Polsce szkoły biochemicznej; odkrył określone etapy przenoszenia energii powstającej w wyniku rozpadu glikogenu (glikogenolizy) do ATP i w wyniku glikolizy oksydacyjnej, umożliwiające prawidłowy skurcz mięśniowy (1938). PAU: 1931 czł. koresp., 1948 czł. cz.

Irena CHMIELEWSKA (13 VI 1905 Łódź – 16 I 1987 Warszawa), doc. chemii organicznej UW (1939), prof. biochemii Inst. Chemii Przemysłowej w Wwie (1948-52), prof. chemii organicznej (1955-60) i prof. biochemii (1958-75) UW. W 1951 uruchomiła (wraz z J. Manickim) w II Klin. Chirurgicznej AM w Wwie produkcję preparatu aminokwasowego do wlewań dożylnych; opisała tautomerię pironową antywitaminy K – dikumarolu (1958). TNW: 1945 czł. koresp.; PAN: 1964 czł. koresp., 1973 czł. rzecz.

Antoni DMOCHOWSKI (6 XII 1896 Sarnów k. Łukowa, Lubelskie – 23 XII 1983 Łódź), doc. fizjologii zwierząt i biochemii UW (1932), prof. biochemii UW (1945-39), prof. chemii fizjologicznej UŁ (1945-67). Niezależnie od G. Embdena odkrył mięśniowy kwas adenylowy – adenozyno-5’-fosforan, różny od znanego drożdżowego kwasu adenylowego – adenozyno-3’-fosforanu (1929). TNW: 1946 czł. koresp.

Ernest SYM (14 VI 1893 Niepołomice k. Krakowa – 25 VIII 1950 Warszawa), doc. chemii fizjologicznej UW (1933), prof. chemii ogólnej i fizjologicznej UW (1937-45), prof. chemii nieorganicznej UŁ (1945-46), prof. chemii ogólnej PGd (1946-50), prof. chemii fizjologicznej Ak. Lek. w Gdańsku (1946-50), prof. chemii ogólnej AM w Wwie (1950). Opierając się na teorii Broenstedta, wysunął oryginalną hipotezę mechanizmu katalizy esterazowej, polegającej na aktywowaniu alkoholu i estru przez ich łączenie się z protonem (1932-33). TNW: 1946 czł. koresp.; PAU: 1950 czł. koresp.

Włodzimierz MOZOŁOWSKI (8 V 1895 Sanok – 6 V 1975 Gdańsk), doc. chemii fizjologicznej UJK (1929), prof. chemii fizjologicznej i patologii ogólnej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1934-35), prof. chemii fizjologicznej USB (1935-39), prof. chemii lekarskiej Ak. Lek. w Gdańsku (1945-50), prof. chemii fizjologicznej AM w Gdańsku (1950-60), prof. biochemii patologicznej Inst. Biochemii i Biofizyki PAN (1959-62). Wykazał, że podczas syntezy fosforanów nieorganicznych i amoniaku w mięśniach odszczepianie reszt fosforanowych z ATP wyprzedza powstawanie amoniaku (1928-34). PAU: 1948 czł. koresp.; TNW: 1951 czł. zw.

Józef HELLER (3 I 1896 Lwów – 24 V 1982 Warszawa), doc. chemii fizjologicznej USB (1937), prof. fizjologii zwierząt UWr (1946-51), prof. chemii fizjologicznej AM w Wwie (1951-63), prof. biochemii ewolucyjnej (1957-67) i prof. biochemii porównawczej (1967-71) Inst. Biochemii i Biofizyki PAN, dyr. Biochemii i Biofizyki PAN (1957-66). Współorganizator w 1946 szczecińskiej filii Państw. Zakł. Higieny w Wwie; wskazał za pomocą metod energetycznych i enzymatycznych na możliwość występowania cyklu pentozowego w przemianie materii prątków Mycobacterium phlei (1955). PAN: 1952 czł. koresp., 1961 czł. rzecz.

Bolesław SKARŻYŃSKI (31 III 1901 Warszawa – 17 III 1963 Kraków), doc. chemii fizjologicznej UJ (1938), prof. chemii lekarskiej UJ (1948-50), prof. chemii fizjologicznej AM w Krakowie (1950-63), prof. historii nauk biologicznych i medycznych Zakł. Historii Nauki i Techniki PAN (1958-63). Wykazał, że witamina B₁₂ występuje w surowicy człowieka i zwierząt wyższych w połączeniu z alfa-1-globuliną jako transkobalamina i jako pierwszy wyizolował to białko (1955). PAN: 1952 czł. koresp., 1961 czł. rzecz.

Tadeusz BARANOWSKI (13 IX 1910 Lwów – 24 III 1993 Wrocław), doc. chemii fizjologicznej UJK (1938), prof. chemii fizjologicznej Inst. Medycznego we Lwowie (1940-41) i Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse tamże (1942-44), prof. chemii fizjologicznej UWr (1945-50) i AM we Wrocławiu (1950-81), rektor AM we Wrocławiu (1965-68), prof. biochemii Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (1955-70). W latach 50. przyczynił się do uruchomienia przemysłowej produkcji preparatów ACTH w Polsce; na podstawie badań izotopowych wykazał, że reszta fosforanowa z ATP przenoszona jest na fruktozo-6-fosforan i określił udział enzymów w tych reakcjach (1938). PAN: 1954 czł. koresp., 1965-74 czł. Prez. PAN, 1969 czł. rzecz.

Włodzimierz NIEMIERKO (27 VII 1897 Petersburg – 3 I 1985 Warszawa), doc. chemii fizjologicznej UW (1945), prof. fizjologii zwierząt UŁ (1945-55), prof. fizjologii zwierząt UW (1955-63), prof. biochemii i dyr. Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1967-71), prof. biochemii układu nerwowego i mięśni Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1971-76). Opisał powstawanie ufosforylowanych białek mięśniowych (miozyny, H-meromiozyny i aktynomiozyny) jako produktów przejściowych podczas enzymatycznego rozpadu ATP (1962). PAN: 1964 czł. koresp., 1971 czł. rzecz.

Ignacy REIFER (30 VI 1909 Chrzanów, Krakowskie – 2 IV 1971 Kraków), doc. biochemii SGGW (1950), prof. biochemii SGGW (1953-63), prof. biochemii roślin Inst. Biochemii i Biofizyki PAN (1953-69), prof. biochemii i biofizyki UJ (1965-71). Zainicjował pionierskie w skali światowej badania nad naturalnymi inhibitorami enzymów, opisując trzy takie substancje: inhibitor transkarbamoilazy ornitynowej w liściach marchwi, pirokatechinę jako inhibitor ureazy w liściach topoli i pochodną azotową kwasu chlorogenowego jako inhibitor arginazy w nasionach słonecznika (1963-68). PAN: 1964 czł. koresp.

Władysław KUNICKI-GOLDFINGER (13 II 1916 Kraków – 14 VIII 1995 Warszawa), doc. fizjologii roślin UMCS (1950), prof. mikrobiologii ogólnej UMCS (1951-61), prof. mikrobiologii UW (1961-86). Dał próbę odpowiedzi na pytanie o termodynamiczne i losowe uwarunkowania istnienia świata ożywionego. PAN: 1965 czł. koresp. PAN, 1980 czł. rzecz.

Tadeusz KORZYBSKI (14 IV 1906 Mława – 1 III 2002 Warszawa), prof. biochemii ewolucyjnej Inst. Biochemii i Biofizyki PAN (1954-76). Za pomocą radioaktywnego izotopu P₃₂ wykazał kilkakrotnie szybszą wymianę skrajnych atomów beta i gamma w ATP niż atomu wewnętrznego alfa (1939). PAN: 1973 czł. rzecz.

Karol TAYLOR (9 II 1928 Poznań – 30 VIII 1997 Gdańsk), doc. biochemii UŁ (1966), prof. biochemii UGd (1978-82), prof. biologii molekularnej UGd (1982-97), rektor UGd (1984/85), prof. genetyki molekularnej Centrum Biologii Morza PAN (1991-97). Opracował pionierską w skali światowej metodę otrzymywania cieni bakteriofaga lambda (fagów pozbawionych DNA) w postaci aktywnej, zachowującej zdolność do adsorbcji na wrażliwych komórkach bakteryjnych i wyjaśnił, że nieaktywność cieni polega na utracie produktu genu J (włókienka ogonka) i genu H, czyli prawdopodobnego zwieracza ogonka (1975-79). PAN: 1986 czł. koresp.

Eugeniusz GĄSIOR (25 XI 1929 Podlesie, Zamojszczyzna – 14 VII 1993 Lublin), doc. biochemii AM w Lublinie (1966), prof. biologii molekularnej UMCS (1973-93), rektor UMCS (1990-93). Opisał proces fosforylacji białek rybosomowych drożdży podczas procesu translacji, dokonując charakterystyki I i II kinazy kazeinowej, swoistej kinazy modyfikującej kwaśne białka rybosomowe podjednostki 60 S i kinazy cAMP zależnej (1972-75). PAN: 1991 czł. koresp.

EMBRIOLOGIA

Józef EISMOND (17 IV 1862 Skrzynno k. Radomia – 17 X 1937 Warszawa), doc. embriologii i histologii uniw. w Rostowie n. Donem (1917), prof. biologii UW (1923-30). TNW: 1907 czł. zał., 1907-19 przew. Wydz. III; Określił jako pierwszy rolę mostków protoplazmatycznych w dzielących się blastomerach (1910). AU (PAU): 1914 czł. koresp.Jan TUR (25 VIII 1875 Radziwiliszki k. Grażun, gub. Kowieńska – 8 V 1942 Warszawa), doc. anatomii i embriologii porównawczej UJ (1918), prof. anatomii porównawczej UW (1919-42). Twórca naukowych podstaw teratologii polskiej; opisał nowe typy blastoderm bezzarodkowych oraz nowe formy potworności: enterotelię i kardiocefalię (1915-1922). TNW: 1907 czł. zał., 1907-26 sekr. Wydz. III; PAU: 1929 czł. koresp.

Wacław MAYZEL (12 IX 1847 Kunów, pow. opatowski – 19 IV 1916 Warszawa), kier. prywatnej prac. diagnostyczno-cytologiczno-bakteriologicznej w Wwie (1886-1916). Odkrył (niezależnie od innych badaczy) i opisał mitotyczny podział jądra od profazy do telofazy w komórkach zwierzęcych jako powstawanie „w jądrze regularnych nitkowatych figur, które przebywają szereg zmian dających się ująć w stałe okresy, przy czym zmiany, jakie zachodza w jądrach pochodnych, są powtórzeniem w porządku odwrotnym zmian jądra macierzystego” (1875). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz.)

Emil GODLEWSKI mł. (12 VIII 1875 Hołosk Wielki k. Lwowa – 25 IV 1944 Kraków), doc. biologii ogólnej i embriologii UJ (1902), prof. anatomii opisowej UJ (1906-12), prof. biologii i embriologii UJ (1912-39). AU (PAU): 1912 czł. koresp., 1918 czł. cz., 1929-32 i 1937-44 dyr. Wydz. III; Podczas I wojny światowej zorganizował (z L. Marchlewskim) ruchome kolumny sanitarne i przejściowe szpitale w małych miasteczkach oraz akcje szczepień ochronnych przeciw cholerze, czerwonce bakteryjnej, durowi brzusznemu i osutkowemu oraz ospie prawdziwej; doprowadził rozwój bezjądrzastych komórek jajowych jeżowca, zapłodnionych plemnikami liliowca, do stadium gastruli oraz wykazał, że do zapłodnienia jaj obcymi plemnikami (mimo iż w warunkach naturalnych zapłodnienie krzyżowe jest niemożliwe) można doprowadzić, stosując odpowiednie bodźce partenogenetyczne (1911). TNW: 1918 czł. rzecz. (cz.), 1929 czł. zw.

Mieczysław KONOPACKI (16 IV 1880 Wieluń, Sieradzkie – 25 IX 1939 Warszawa), doc. histologii i embriologii ULw (1914), prof. histologii i embriologii UW (1916-39). TNW: 1918 czł. rzecz. (cz.), 1929 czł. zw., 1924-28 czł. Zarz., 1935-38 przew. Wydz. IV; Organizator Wojskowego Studium Lekarskiego w Wwie; opracował oryginalną hipotezę istnienia w komórce jajowej dwóch enzymów rozkładających substancje żółtka: na białka – tzw. witelazy A i na glikogen – tzw. witelazy B (1924). PAU: 1930 czł. koresp., 1932 czł. cz.

Henryk WIELOWIEYSKI (18 V 1860 Lwów – 3 VI 1924 Władypol k. Horodenki, woj. stanisławowskie), doc. embriologii i anatomii porównawczej ULw (1884), doc. zoologii ULw (1884-1908), doc. zoologii UJ (1908-14). Przedstawił wyniki badań porównawczych nad procesami oogenezy i spermatogenezy u stawonogów, zwłaszcza u owadów (1886-1913). TNW: 1918 czł. rzecz.

Wacław BAEHR (6 X 1873 Makowlany, Białostockie – 17 IX 1939 Radość k. Warszawy), prof. cytologii UW (1922-37). TNW: 1928 czł. cz., 1929 czł. zw.; Niezależnie od Th. H. Morgana stwierdził różnice w garniturach chromosomów między gametami męskimi i żeńskimi owadów (mszyc), polegające na zmniejszeniu u samców liczby chromosomów o 1 (1908-10). PAU: 1933 czł. koresp.

Zygmunt KRACZKIEWICZ (20 VII 1900 Biała k. Berdyczowa, Kijowszczyzna – 11 X 1971 Warszawa), doc. cytologii UW (1936), prof. cytologii UW (1949-70). Wykazał, że podczas wyodrębniania się w procesie bruzdkowania komórek prapłciowych i somatycznych dochodzi do eliminacji z jąder pewnej liczby całych chromosomów, a nie ich fragmentów końcowych (1936). TNW: 1948 czł. czł. koresp., 1949 czł. zw.

Bronisława KONOPACKA (1 X 1884 Jurjew Polski k. Włodzimierza, środk. Rosja – 8 VIII 1965 Warszawa), doc. histologii i embriologii AM w Wwie (1950), prof. anatomii zwierząt SGG (1955-60). Stwierdziła, że w oogenezie w początkowym okresie pojawiają się fosfolipidy, zużytkowane m. in. do budowy płytek żółtka, a dopiero w późniejszym – glikogen jako główny materiał energetyczny (1924). TNW: 1949 czł. koresp

Stanisław BILEWICZ (26 III 1903 Jędrzejów, Kieleckie – 17 III 1962 Warszawa), doc. zoologii i biologii UW (1949), prof. biologii i antropologii AWF (1949-62), prof. embriologii UW (1953-59), rektor AWF (1956-59). Wykazał, że potworności podwójne powstają nie przez rozszczepienie jednego zawiązka, lecz przez działanie dwóch centrów twórczych, powstających w rozwijającym się zarodku (1932). TNW: 1951 czł. koresp.

NAUKI KLINICZNE ZABIEGOWE

CHIRURGIA OGÓLNA

Julian KOSIŃSKI (28 I 1833 Iwoniszki, pow. rosjeński – 24 III 1914 Warszawa), prof. chirurgii Ces. UW (1869-99). Pionier nowoczesnej chirurgii jamy brzusznej i postępowania antyseptycznego w Polsce; wykonał i opisał pierwszą w Europie wsch. operacje wycięcia nerki (1884). TNW: 1907 czł. zał.

Leon KRYŃSKI (20 II 1866 Warszawa – 8 X 1937 Warszawa), doc. chirurgii UJ (1896), prof. chirurgii UJ (1902-06), prof. anatomii opisowej UW (1915-21), prof. chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej (1919-31). Organizator Prac. Medycyny Doświadczalnej TNW (1913); opisał jako pierwszy na świecie przypadek włóknistego zapalenia krezki jelita cienkiego i wyodrębnił jednostkę chorobową – stwardnienie krezki (1910). TNW: 1907 czł. zał., 1913-25 wiceprezes, 1925-28 przew. Wydz. III, 1928-32 przew. Wydz. IV

Bronisław SAWICKI (4 IV 1860 Ostromęczyn k. Siemiatycz, Podlasie – 11 I 1931 Warszawa), ordynator II Oddz. Chirurgicznego (1896-1907) i Oddz. Chirurgicznego (1907-31) Szpitala Dzieciątka Jezus w Wwie. Wprowadził oryginalną metodę podotrzewnowego wycinania pęcherzyka żółciowego (1910). TNW: 1930 czł. cz.

Hilary SCHRAMM (14 II 1857 Niebrów k. Tomaszowa Mazowieckiego – 11 XI 1940 Lwów), doc. chirurgii UJ (1885), prof. chirurgii ULw (1903-32), rektor UJK (1929/30). Dał teoretyczne i praktyczne podstawy ogólnej i ortopedycznej chirurgii dziecięcej w Polsce; wprowadził własne modyfikacje operacyjnego leczenia gruźlicy kręgów i kości stóp u dzieci (1895-1903). PAU: 1931 czł. koresp., 1935 czł. cz.

Maksymilian RUTKOWSKI (26 VII 1867 Wielka Wieś, pow. olkuski – 15 XI 1947 Kraków), doc. chirurgii UJ (1899), prof. chirurgii UJ (1910-37). Organizator przy Klin. Chirurgicznej UJ nowoczesnego pawilonu chirurgicznego, Por. Chorób Ortopedycznych dla Młodzieży Szkolnej i oddz. urologicznego, a na początku lat 30. pierwszego w Polsce oddz. neurochirurgicznego; opracował nowoczesną i oryginalną operację wytwórczą pęcherza moczowego za pomocą fragmentu jelita krętego biodrowego (1899). PAU: 1932 czł. cz., 1945-47 czł. Zarz.

Antoni JURASZ (11 II 1882 Heidelberg, Niemcy – 20 IX 1961 Nowy Jork), prof. chirurgii uniw. we Frankfurcie n. Menem (1919-20), prof. chirurgii UPozn (1920-39 i 1947), prof. chirurgii Polskiego Wydz. Lekarskiego uniw. w Edynburgu (1941-47). Wprowadził nową metodę zespolenia torbieli trzustki z żołądkiem (1931). PAU: 1945 czł. koresp.

Tadeusz BUTKIEWICZ (28 X 1881 Kostroma, Rosja – 21 V 1972 Warszawa), doc. chirurgii UW (1934), prof. chirurgii UW (1946-50), prof. chirurgii AM w Wwie (1950-60), prof. chirurgii Wojskowego Inst. Medycyny Lotniczej w Wwie (1962-69). Wprowadził oryginalną metodę operacyjnego odnerwienia przewodu żółciowego wspólnego w dyskinezach hipertonicznych dróg żółciowych (1947). TNW: 1946 czł. koresp., 1951 czł. zw.

Kornel MICHEJDA (26 X 1887 Bystrzyca, Śląsk Cieszyński – 5 XI 1960 Kraków), prof. chirurgii USB (1922-39), prof. chirurgii Ak. Lek. w Gdańsku (1945-48), prof. chirurgii AM w Krakowie (1950-60), rektor AM w Krakowie (1951-53). Jako pierwszy w Polsce wykonał własną modyfikację operacji Albee’go w przypadku gruźlicy kręgosłupa, polegającą na użyciu przeszczepu z grzebienia kości goleniowej (1919-21). PAU: 1946 czł. koresp.

Władysław OSTROWSKI (29 VII 1897 Warszawa – 23 III 1949 Kraków), doc. chirurgii UW (1937), prof. chirurgii UW (1947-49). Wprowadził w Polsce stosowanie plomb parafinowych pozaopłucnowych w leczeniu jamistej gruźlicy płuc (1934). TNW: 1946 czł. koresp.

Jan ZAORSKI (6 V 1887 Kraków – 10 III 1956 Warszawa), doc. chirurgii UW (1921), prof. chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej UW (1946-50) i AM w Wwie (1950-56). Opisał własną modyfikację metody resekcji żołądka wg Rydygiera z powodu owrzodzenia odźwiernika (1936). TNW: 1948 czł. koresp., 1951 czł. zw.

Jan KOSSAKOWSKI (6 V 1900 Warszawa – 14 III 1979 Warszawa), doc. chirurgii dziecięcej UW (1947), prof. chirurgii dziecięcej AM w Wwie (1953-69). Opisał nowe sposoby otwarcia jamy brzusznej w korekcji wad przewodu pokarmowego u noworodków oraz opisał własną metodę szycia jelit u najmłodszych dzieci (1949). TNW: 1951 czł. koresp.

Jan OSZACKI (1 X 1915 Morawska Ostrawa, płn. Morawy – 22 VII 1982 Kraków), doc. chirurgii AM w Krakowie (1954), prof. chirurgii AM w Krakowie (1961-82), rektor AM w Krakowie (1965-72), prof. chirurgii Oddz. w Krakowie Inst. Onkologii w Wwie (1961-74). Jako rektor AM w Krakowie rozwinął studia podyplomowe i wprowadził egzaminy testowe dla studentów oraz powołał do życia ośrodki szkolenia klinicznego w Kielcach i Rzeszowie; wykazał, że liczne ostre choroby jamy brzusznej przebiegają z większym lub mniejszym nasileniem oligowolemii i zmianami ilościowymi w komórkach i przestrzeni międzykomórkowej oraz dał podstawy nowego sposobu postępowania przed- i pooperacyjnego (1959-65). PAN: 1967 czł. koresp., 1980 czł. rzecz.

Jan NIELUBOWICZ (28 X 1915 Warszawa – 20 II 2000 Warszawa), doc. chirurgii AM w Wwie (1952), prof. chirurgii AM w Wwie (1962-85), rektor AM w Wwie (1980-86). Wprowadził w Polsce podstawy nowoczesnej chirurgii tętnic; opracował oryginalną operację zespołu limfatyczno-żylnego w leczeniu obrzęku chłonnego (1968). PAN: 1969 czł. koresp., 1983 czł. rzecz.

Wiktor BROSS (9 VIII 1903 Witkowo, Poznańskie – 19 I 1994 Katowice), doc. chirurgii UJK (1938), prof. chirurgii UWr (1946-50) i AM we Wrocławiu (1950-73). Wykonał pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu pomyślnego zamknięcia ubytku międzyprzedsionkowego w hipotermii (1958). PAN: 1971 czł. koresp., 1986 czł. rzecz.

Witold RUDOWSKI (17 VIII 1918 Piotrków Trybunalski – 10 IX 2001 Warszawa), doc. chirurgii AM w Wwie (1952), prof. chirurgii ogólnej Szpitala Wojewódzkiego w Wwie (1961-64), prof. chirurgii i dyr. Inst. Hematologii w Wwie (1964-88); Rozpowszechnił w Polsce zasady postępowania operacyjnego u chorych z zaburzeniami układu krzepnięcia; ocenił rolę splenektomii w chorobach hematologicznych oraz ustalił ścisłe wskazania do usuwania śledziony w zespołach hematologicznych (1985). PAN: 1973 czł. koresp., 1983 czł. rzecz.

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO

Franciszek Ludwik NEUGEBAUER (13 IV 1856 Kalisz – 13 XI 1914 Warszawa), ordynator Oddz. Giniatrycznego Szpitala Św. Ducha w Wwie (1887-90), ordynator Oddz. Ginekologicznego Szpitala Ewangelickiego w Wwie (1897-1914). Wydał pierwszą polską monografię obojnactwa, obejmującą zagadnienia historyczne, embriologiczne, anatomiczne i psychologiczne tej patologii oraz podającą pełną bibliografię kazuistyczną (1903). TNW: 1914 czł. rzecz.

Władysław BYLICKI (18 IX 1846 Kraków – 28 II 1931 Lwów), doc. położnictwa i ginekologii ULw (1899), prof. położnictwa i ginekologii ULw (1907-20). Opracował oryginalną konstrukcję miednicomierza oraz podał nową metodę dokładnego mierzenia wymiaru prostego wchodu miednicy (coniugata obstetrica), ważną szczególnie podczas przebiegu porodu w przypadku miednicy ścieśnionej (1904-06). PAU: 1930 czł. cz.

Adam CZYŻEWICZ (19 XI 1877 Lwów – 21 IX 1962 Warszawa), doc. położnictwa i ginekologii ULw (1914), prof. położnictwa i ginekologii UW (1920-50), prof. ginekologii i położnictwa AM w Wwie (1950-60). PAU: 1935 czł. koresp., 1946 czł. cz., 1950-52 czł. Zarz.; Zapoczątkował w Polsce nowoczesne metody badań nad mechaniką porodu i postępowaniem klinicznym w zakresie patologii ciąży; wprowadził zasadę indywidualizowania każdego porodu, zrewidował niektóre dotychczasowe poglądy na temat mechanizmu porodu oraz wprowadził termin „przemiana siły obkurczającej na wydalającą” (1932). TNW: 1946 cz. zw.

Henryk GROMADZKI (28 VII 1886 Chodecz k. Włocławka – 14 II 1952 Gdańsk), prof. położnictwa i ginekologii UW (1945), prof. położnictwa i chorób kobiecych Ak. Lek. w Gdańsku (1946-52; od 1950 – AM). Przedstawił ugruntowany naukowo i praktycznie pogląd o cięciu cesarskim jako postępowaniu z wyboru w przypadkach łożyska przodującego (1929-33). TNW: 1951 czł. zw.

Witold MICHAŁKIEWICZ (17 XI 1914 Klecza Dolna, pow. wadowicki – 11 VIII 1998 Poznań), doc. położnictwa i ginekologii AM w Poznaniu (1955), prof. położnictwa i ginekologii AM w Poznaniu (1961-84), rektor AM w Poznaniu (1963-72); Organizator w Polsce nowego działu w położnictwie – perinatologii; wyjaśnił rolę fibrynogenu w zatruciach ciężarnych patogenezę zakrzepicy we krwi pępowinowej noworodków ciąży powikłanej. PAN: 1969 czł. koresp., 1986 czł. rzecz.

NEUROCHIRURGIA

Jerzy CHORÓBSKI (22 XI 1902 Podhajce k. Tarnopola – 22 VIII 1986 Warszawa), doc. neurochirurgii UW (1946), prof. neurochirurgii UW (1949-50), prof. neurochirurgii AM w Wwie (1950-69). Opisał szczegółowo ruchy mimowolne, wyjaśnił ich istotę i podał metody ich chirurgicznego leczenia (1957). TNW: 1951 czł. koresp.

Adam KUNICKI (3 V 1903 Frysztat Cieszyński – 18 XI 1989 Warszawa), doc. neurochirurgii UJ (1947), prof. neurochirurgii AM w Krakowie 1951-70), prof. neurochirurgii Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (1969-89). W 1930 zorganizował pracownię analityczno-chemiczną w Klin. Neurologiczno-Psychiatrycznej UJ; wykonał i opisał pionierskie w skali światowej operacje guzów komory III mózgu i szyszynki (1962). PAN: 1965 czł. koresp., 1973 czł. rzecz.

OKULISTYKA

Walenty KAMOCKI (30 IX 1858 Suchy Kierz k. Rawy Mazowieckiej – 20 VI 1923 Warszawa), lek. nacz. Inst. Oftalmicznego w Wwie (1913-23). W 1907 wprowadził operację przetokową twardówki wg Elliota do okulistyki polskiej; przeprowadził pierwsze w Polsce badania nad zwyrodnieniem szklistym w spojówkach (1886). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz.)

Kazimierz NOISZEWSKI (11 IX 1859 Wilno – 5 VII 1930 Warszawa), doc. okulistyki Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu (1908), prof. okulistyki USB (1919-21), prof. okulistyki UW (1921-29). Opracował zasady działania elektroftalmu (tzw. sztucznego oka), oparte na występowaniu zmienności przewodnictwa selenu i wyzyskaniu tej cechy w przetwarzaniu bodźców świetlnych na dotykowe i dźwiękowe (1889). TNW: 1930 czł. zw.

Jan LAUBER (25 VII 1876 Hottingen k. Zurychu – 3 III 1952 Salzburg, Austria), doc. okulistyki uniw. w Wiedniu (1909), prof. okulistyki uniw. w Wiedniu (1922-31), prof. okulistyki UW (1931-39). Opracował w pełni oryginalną metodę wypełniania oczodołu tkanką tłuszczową po wyłuszczeniu gałki ocznej (1910). PAU: 1935 czł. koresp., 1945 skreśl. z listy; TNW: 1937 czł. zw., 1945 skreśl. z listy

Witold KAPUŚCIŃSKI (25 V 1882 Poznań – 19 VI 1951 Poznań), doc. okulistyki UPozn (1922), prof. okulistyki UPozn (1924-50) i AM w Poznaniu (1950-51). Organizator nowoczesnej Klin. Ocznej w UPozn, podniesionej wkrótce do poziomu europejskiego; udowodnił czysto bakteryjną (zakaźną) etiologię miąższowego zapalenia rogówki (krętki blade), odrzucając teorię anafilaktyczną (alergiczną) Wessely’ego (1928). PAU: 1938 czł. koresp., 1945 czł. cz.

Władysław MELANOWSKI (22 VI 1888 Warszawa – 19 II 1974 Warszawa), doc. okulistyki UW (1926), prof. okulistyki UW (1933-34 i 1945-50), dyr. Inst. Oftalmicznego w Wwie (1934-45), prof. okulistyki AM w Wwie (1950-62). Opracował oryginalną modyfikację cięcia spojówkowego w operacji Lagrange’a (1928). TNW: 1946 czł. koresp., 1950-52 sekr. Wydz. V, 1951 czł. zw.

Tadeusz KRWAWICZ (15 I 1910 Lwów – 17 VIII 1988 Lublin), doc. okulistyki Akademii Lekarskiej w Gdańsku (1949), prof. chorób oczu AM w Lublinie (1951-80). Zapoczątkował metody kriochirurgiczne w operacjach okulistycznych (zwłaszcza – zaćmy) za pomocą oryginalnych krioekstraktorów; opracował i wprowadził własną metodę usuwania zmętniałej soczewki oka drogą krioekstrakcji, pozwalającą na wydobycie całej soczewki i zachowanie w stanie nienaruszonym torebki (1961). PAN: 1967 czł. koresp., 1980 czł. rzecz.

ORTOPEDIA I REHABILITACJA

Adam GRUCA (3 XII 1893 Majdan Sieniawski, pow. jarosławski – 3 VI 1983 Warszawa), doc. chirurgii i ortopedii UJK (1928), prof. chirurgii UJK (1938-39), prof. chirurgii ogólnej Inst. Medycznego we Lwowie (1940-41), prof. ortopedii i chirurgii dzieci Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie (1942-43), dyr. Centr. Inst. Chirurgii Urazowej w Wwie (VI 1945-X 1947), prof. chirurgii UW (1947-50), prof. chirurgii (1950-52) i ortopedii (1952-64) AM w Wwie. Twórca największej w Polsce szkoły w zakresie nauk klinicznych zabiegowych; opracował oryginalną metodę leczenia wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego i gruźlicy tego stawu za pomocą opisanej przez siebie i wykonanej po raz pierwszy w Polsce osteotomii dynamicznej (1948-50). TNW: 1948 czł. koresp., 1951 czł. zw.; PAU: 1951 czł. koresp.; PAN: 1954 czł. koresp., 1966 czł. rzecz.

Wiktor DEGA (7 XII 1896 Poznań – 16 II 1995 Poznań), doc. ortopedii UPozn (1934), prof. ortopedii i chirurgii ortopedycznej UPozn (1945-50), prof. ortopedii AM w Poznaniu (1950-66). Autor koncepcji i projektu nadzoru i organizacji wczesnej rehabilitacji ofiar epidemii poliomyelitycznej; opracował własną metodę operacyjnego leczenia wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego (1932). PAN: 1962 czł. koresp., 1962-68 czł. Prez., 1969 czł. rzecz.

Donat TYLMAN (3 IV 1930 Sokółka, Białostockie – 5 V 1998 Warszawa), doc. ortopedii AM w Wwie (1965), prof. chirurgii urazowej i ortopedii Centrum Szkolenia Podyplomowego WAM (1974-98). Wyjaśnił patomechanizm zniekształceń kręgów w bocznych dystomicznych skrzywieniach kręgosłupa i wprowadził oryginalną metodę leczenia tych zaburzeń (1965-72). PAN: 1994 czl. koresp.

OTOLARYNGOLOGIA

Teodor HERYNG (1 V 1847 Warszawa – 29 VIII 1925 Warszawa), prof. otolaryngologii UW (1922-25). Opisał diafanoskopię – oryginalną i nową metodę diagnostyczną, zastosowaną w chorobach zatok szczękowych, polegającą na stwierdzaniu – w razie znajdowania się w zatokach jakiejkolwiek zawartości – znacznego obniżenia stopnia przeświecania światła ze specjalnej żarówki wprowadzonej do jamy ustnej (1890). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz.).

Jan SZMURŁO (5 VI 1867 Miedzna, pow. węgrowski – 1 V 1952 Łódź), prof. otolaryngologii USB (1923-36), prof. propedeutyki i historii medycyny UŁ (1946-49). TNW: 1937 czł. zw.; Organizator i kierownik w latach 30. emanatorium radowego w Ciechocinku; opisał nowe metody diagnostyczne stosowane w twardzieli i zainicjował badania nad rodzinnym występowaniem tej choroby (1928). PAU:1938 czł. koresp.

Jan MIODOŃSKI (6 III 1902 Tarnopol – 30 IX 1963 Kraków), doc. otolaryngologii UJ (1934), prof. otolaryngologii UJ (1937-50), prof. otolaryngologii AM w Krakowie (1950-63). Twórca krakowskiej szkoły otolaryngologicznej i współtwórca nowoczesnej westybulologii; opracował teoretycznie i praktycznie własną metodę tympanoplastyki – operacyjnego leczenia głuchoty w przewlekłym zapaleniu ucha środkowego, czyli tzw. kollumelizację polegającą na położeniu przeszczepu błony i skóry na strzemiączku i umożliwieniu przedostania się dźwięków do ucha wewnętrznego (1950). PAU: 1945 czł. koresp., 1950 czł. cz.; PAN: 1952 czł. koresp., 1961 czł. rzecz.

Antoni DOBRZAŃSKI (20 VII 1893 Łozówka, pow. zbaraski – 13 II 1953 Warszawa), doc. otolaryngologii UJK (1929), prof. otolaryngologii UJK (1938-39), prof. otolaryngologii Inst. Medycznego we Lwowie (1939-41), prof. otolaryngologii UW (1945-50), prof. otolaryngologii AM w Wwie (1950-53). Wprowadził oryginalną metodę leczenia brodawczaków krtani za pomocą przegrzania diatermicznego (1952). TNW: 1948 czł. koresp., 1951 czł. zw.; PAU: 1950 czł. koresp.

NAUKI KLINICZNE ZACHOWAWCZE

CHOROBY ZAKAŹNE

Leon KARWACKI (9 IV 1871 Włodawa – 18 II 1942 Warszawa), doc. patologii ogólnej i doświadczalnej UW (1924), prof. chorób zakaźnych UW (1936-42). Położył wybitne zasługi w popularyzacji oświaty zdrowotnej w Polsce; na podstawie obserwacji tysięcy szczepów gruźliczych wyhodował specjalny szczep pozbawiony właściwości kwasoodpornych, a jednocześnie zachowujący właściwości chorobotwórcze (1934). TNW: 1918 czł. rz. (cz., nadzw.)

Wincenty ARNOLD (5 XII 1864 Ołomuniec, Morawy – ? 1942 Lwów), prymariusz Oddz. Chorób Zakaźnych Szpitala Powszechnego we Lwowie (1897-1926). Wykazał, że za barwną reakcję białkową po działaniu nitroprusydku sodu odpowiedzialna jest cysterna i że zmienne natężenie tej reakcji zależy od liczby zdolnych do reagowania grup sulfhydrylowych (1906-11). PAU: 1930 czł. koresp.

Józef Karol KOSTRZEWSKI (22 I 1883 Kraków – 5 IV 1959 Kraków), doc. chorób zakaźnych UJ (1922), prof. diagnostyki i terapii chorób zakaźnych UJ (1929-50), prof. chorób zakaźnych i epidemiologii AM w Krakowie (1951-59). Inicjator w latach 30. systematycznych badań epidemiologicznych nad występowaniem chorób zakaźnych w Krakowie systematycznych zależności od pory roku, warunków bytowania, akcji profilaktycznych in.; przedstawił teorię wg której stosowanie surowicy w chorobach zakaźnych sprowadza się do stosowania nieswoistego białka obcogatunkowego, które wprowadzone pozajelitowo wywołuje reakcje wzmagające siły obronne ustroju do walki z zakażeniem (1936-37). PAU: 1945 czł. koresp., 1948 czł. cz., 1948-52 sekr. Wydz. IV

Klemens GERNER (22 XI 1892 Serock, pow. pułtuski – 3 XI 1952 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UW (1949), prof. chorób zakaźnych AM w Wwie (1951-52). Opisał przejściowe występowanie dodatniego odczynu Wassermanna w durze plamistym oraz stałe występowanie u ludzi młodych tętna dwubitnego w durze plamistym i brzusznym (1946). TNW: 1951 czł. koresp.

DERMATOLOGIA I WENEROLOGIA

Franciszek KRZYSZTAŁOWICZ (6 V 1868 Kraków – 20 X 1931 Warszawa), doc. chorób skórnych i wenerycznych UJ (1901), prof. chorób skórnych i wenerycznych UJ (1906-19), prof. dermatologii UW (1919-31). Przeprowadził pionierskie w Polsce badania nad grzybami chorobotwórczymi włosów, wskazując odmiany ojawiające się w Polsce najczęściej oraz opisał ich znamienne cechy na pożywkach Sabourauda (1914). PAU: 1930 czł. cz., 1930-31 dyr. Wydz. IV

Robert BERNHARDT (23 XII 1874 Kalisz – 17 V 1950 Warszawa), ordynator Oddz. Dermatologicznego Szpitala Św. Łazarza w Wwie (1906-36). Organizator pierwszej w Polsce światłoleczniczej pracowni finsenowskiej w Szpitalu Św. Łazarza w Warszawie; przedstawił oryginalną teorię osłabienia komórek naskórka jako przyczyny powstawania łuszczycy, twardziny i zaniku skóry (1926-30). TNW: czł. zw.; PAU: 1948 czł. cz..

Jan Tadeusz LENARTOWICZ (25 I 1877 Warszawa – 23 I 1959 Kraków), doc. dermatologii i syfilidologii ULw (1920), prof. chorób skórnych i wenerycznych UJ (1920-25), prof. chorób skórnych i wenerycznych UJK (1925-39), prof. skórnych i wenerycznych Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie (1942-44, prof. dermatologii UWr (1946-48). Przeprowadził pierwsze na świecie doświadczalne przeniesienie kiły z człowieka na myszy, dając podstawy badaniom nad kiłą bezobjawową i zjawiskiem nadkażenia (1930). PAU: 1934 czł. koresp., 1947 czł. cz.

Franciszek WALTER (6 XI 1885 Kraków – 19 V 1950 Kraków), doc. chorób skórnych i wenerycznych UJ (1918), prof. chorób skórnych i wenerycznych UJ (1925-50), rektor UJ (1946-48), prof. dermatologii AM w Krakowie (1950). Autor, przyjętego do tekstu i rezolucji Zjazdu Ligi Przeciwwenerycznej w Kopenhadze (1948), polskiej tezy dotyczącej leczenia penicylinowego kiły; ustalił występowanie kiłowych objawów skórnych i kostnych wśród niektórych figur z ołtarza W. Stwosza, podając tezę o nie-amerykańskim pochodzeniu kiły w Europie (1933). PAU: 1935 czl. koresp., 1945 czł. cz., 1945-48 sekr. Wydz. IV, 1945-50 czł. Zarz. PAU

FTYZJATRIA

Alfred SOKOŁOWSKI (11 XI 1849 Włodawa, Podlasie – 8 III 1924 Warszawa), rektor WWP w Wwie (1918-20), prof. medycyny społecznej WWP w Wwie (1919-20), prof. propedeutyki lekarskiej UW (1919-22). Współzałożyciel w 1908 Towarzystwa Przeciwgruźliczego; na podstawie badań doświadczalnych i klinicznych ograniczył terapeutyczne stosowanie alkoholu w gruźlicy, mającego obniżać zwiększony w przebiegu gorączki metabolizm i poty nocne oraz poprawiać ukrwienie płuc i zwiększać resorbcję nacieków przez pobudzający wpływ na mięsień sercowy, wprowadzając jako zasadniczą drogę postępowania stosowanie czystego powietrza górskiego, krótkotrwałych zimnych natrysków i diety wysokobiałkowej i wysokotłuszczowej (1877). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz.), 1921 czł. hon.

Henryk DOBRZYCKI (5 I 1841 Kalisz – 7 III 1914 Warszawa), dyr. szpitala ogólnego w Mieni k. Mińska Maz. (1879-82), dyr. Zakł. Wodoleczniczo-Klimatycznego i Kumysowego w Sławucie (1884-1909). Badał zaraźliwość gruźlicy płuc, wprowadził własne metody jej zapobiegania i opracował metody klimatycznego leczenia, opartego na dwóch podstawowych warunkach: czystym powietrzu w miejscowościach położonych na glebach przepuszczalnych i otoczonych lasami iglastymi oraz reżymie sanitarnym – climatotherapia nostras (1883-91). TNW: 1913 czł. rzecz.

Bolesław DĘBIŃSKI (? 1868 Siedlce – 15 IV 1921 Warszawa), doc. medycyny wewnętrznej UJ (1918), ordynator Oddz. Wewnętrznego Szpitala Św. Ducha w Wwie (1914-15), ordynator Oddz. Wewnętrznego Szpitala Przemienienia Pańskiego w Wwie (1916-20), dyr. szpitala przy ul. Złotej w Wwie (1910-21). Podał własną metodę różnicowania gruźlicy czynnej i nieczynnej płuc za pomocą odczynów tuberkulinowych (1913); badał metody walki z gruźlicą jako chorobą społeczną i wskazywał na konieczność otwierania przychodni przeciwgruźliczych, widząc w tym podstawowy sposób tej walki (1914). 1917: czł. rzecz.

Seweryn STERLING (21 II 1864 Gustek k. Rawy Mazowieckiej – 6 VIII 1932 Rabka, pow. nowotarski), kier. Kat. Higieny Szkolnej WWP w Łodzi (1928-32), dyr. Szpitala im. Poznańskich w Łodzi (1930-32). Opracował powszechnie przyjęty podział kliniczny gruźlicy płuc, uwzględniający zarówno obraz anatomopatologiczny, jak i dynamikę procesu chorobowego (1913-26). PAU: 1931 czł. koresp.

INTERNA

Józef DIETL (28 I 1804 Podbuże k. Sambora – 18 I 1878 Kraków), prof. kliniki lekarskiej (1851-65) i anatomii patologicznej (1851-52) UJ. Rozpowszechnił w Galicji używanie pukadła i słuchawki lekarskiej w klinice i praktyce prywatnej; opracował tzw. manifest szkoły wiedeńskiej, w którym za najistotniejsze w pracy lekarza uznał: szczegółowe poznanie pod każdym względem organizmu ludzkiego, oparcie się na chemii lekarskiej, wnikliwe badanie chorego i dokładna diagnoza oraz wzmacnianie sił chorego jako główna metoda terapeutyczna (1845). AU: 1872 czł. cz., 1872-75 wiceprezes, 1872-75 dyr. Wydz. III

Ignacy BARANOWSKI (26 VII 1833 Lublin – 24 II 1919 Warszawa), doc. diagnostyki i terapii ogólnej Ces. UW (1869), prof. terapii ogólnej i diagnostyki lekarskiej Ces. UW (1871-86). Przedstawił problematykę diagnozy, prognozowania i wskazań lekarskich jako wspólnych metod w badaniu klinicznym i ogólnoprzyrodniczym oraz zaproponował pewne modyfikacje w metodach opukiwania i osłuchiwania chorych (1891). TNW: 1907 czł. zał., 1908 czł. hon.

Władysław JANOWSKI (31 X 1866 Warszawa – 11 IV 1928 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu (1903), doc. medycyny wewnętrznej UW (1922), dyr. Szpitala Dzieciątka Jezus w Wwie (1897-1928). Położył duże zasługi w kształceniu internistycznym wielu specjalistów chorób wewnętrznych, a także bakteriologów, chirurgów, ginekologów, laryngologów i pediatrów; podzielił przyczyny stwardnienia tętnic na chemiczne, mechaniczne i nerwowe dowodząc, że wszystkie one wywołują zwiększenie czynności układu krążenia, a w konsekwencji – wzost ciśnienia krwi (1914). TNW: 1907 czl. zał., 1907-09 sekr. gen., 1908-11 cz. Zarz., 1912-13 wiceprezes

Teodor DUNIN (1 IV 1854 Wygnanów, pow. jędrzejowski – 16 III 1909 Warszawa), ordynator Oddz. Wewnętrznego Szpitala Dzieciątka Jezus w Wwie (1886-1909). Jako pierwszy opisał występowanie dodatkowych zakażeń w chorobach zakaźnych (zwłaszcza w durze brzusznym) i wprowadził odpowiedni termin dotyczący tego zjawiska – zakażenie mieszane (1885). TNW: 1908 czł. wybr.

Mikołaj REICHMAN (18 XII 1851 Warszawa – 26 X 1918 Warszawa), właściciel prywatnego ambulatorium w Wwie (1889-1918). Wyodrębnił jako osobną jednostkę anatomopatologiczną i kliniczną stan patologiczny, cechujący się zwiększonym wydzielaniem soku żołądkowego z towarzyszącymi nocnymi bólami brzucha, określając tę chorobę jako nerwicę wegetatywną pochodzenia pierwotnego (1883). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz.)

Anastazy LANDAU (18 VIII 1876 Żychlin k. Kutna – 6 II 1957 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UW (1948), prof. interny AM w Wwie (1951-54), prof. chorób wewnętrznych Inst. Dokształcania i Specjalizacji Kadr Lekarskich w Wwie (194-57). Wprowadził (wraz z M. Werkenthin) metodę bronchografii do medycyny polskiej; jako pierwszy w Polsce zastosował insulinę protaminowo-cynkową w terapii cukrzycowej i opisał działanie tej insuliny (1938). TNW: 1910 czł. wybr. (rzecz., cz., nadzw.), 1950 czł. zw.; PAN: 1952 czł. tyt., 1957 czł. rzecz.

Józef PAWIŃSKI (27 I 1851 Zgierz k. Łodzi – 16 V 1925 Paryż), ordynator Oddz. Wewnętrznego Szpitala Dzieciątka Jezus w Wwie (1884-91), st. ordynator Oddz. Wewnętrznego (1891-1923) i hon. konsultant (1923-25) Szpitala Św. Ducha w Wwie. Zbadał dzieje obserwacji klinicznych G. B. Morgagniego i W. Heberdena nad dusznicą bolesną i – ze względu na ból a nie duszność jako główny jej objaw – proponował polską nazwę tej choroby – stenokardia (1908). TNW: 1912 czł. rzecz.

Kazimierz RZĘTKOWSKI (5 I 1870 Warszawa – 20 XII 1924 Warszawa), prof. chorób wewnętrznych UW (1919-24). Zakładając różną etiologię otyłości z przekarmienia i z zaburzeń przemiany materii ustroju, zasugerował leczenie otyłości metabolicznej preparatami hormonalnymi tarczycy (1908). TNW: 1913 czł. rzecz.

Franciszek CHŁAPOWSKI (17 IX 1846 Czerwona Wieś, pow. kościański – 10 IV 1923 Żegocin, pow. pleszewski), doc. patologii i terapii szczegółowej chorób wewnętrznych UPozn (1919), kier. Muz. Przyrodniczego Poznańskiego TPN (1888-1920), prof. hon. UPozn (1921-23). Jako pierwszy w Polsce wprowadził leczenie zmiany położenia jelit (enteroptozy) tzw. metodą francuską Glénarda (1889). TNW: 1917 czł. hon.

Witold Eugeniusz ORŁOWSKI (6 II 1874 Norwidpol k. Borysowa, Mińskie – 2 XII 1966 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu (1903), prof. ogólnej diagnostyki lekarskiej uniw. W Kazaniu (1907-18), prof. chorób wewnętrznych UJ (1919-25), prof. chorób wewnętrznych UW (1925-47), prof. chorób wewnętrznych Inst. Doskonalenia i Kształcenia Kadr Naukowych w Wwie (1956-60). Twórca największej w Polsce szkoły internistycznej; opracował pełny, oryginalny i nowoczesny podręcznik chorób wewnętrznych, omawiający szczegółowo klinikę narządu krążenia i oddychania, gruźlicy płuc, narządu moczowego i trawienia, chorób wątroby i układu żółciowego i klinikę układu wydzielania wewnętrznego oraz przedstawił i uzasadnił m. in. nowoczesną polską terminologię kardiologiczną (1947-57). TNW: 1927 czł. cz., 1929 czł. zw.; PAU: 1930 czł. cz., 1932-39 czł. Zarz.; PAN: 1952 czl. koresp.,1957 czl. rzecz.

Marian FRANKE (21 III 1877 Lwów – 12 IX 1944 Lwów), doc. patologii i terapii szczegółowej chorób wewnętrznych ULw (1908), prof. patologii i terapii szczegółowej (1916-21) i patologii ogólnej i doświadczalnej (1921-39) UJK, prof. patologii ogólnej i doświadczalnej Inst. Medycznego we Lwowie (1939-41), prof. patologii ogólnej Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie (IV-XI 1942). Opracował wyniki szczegółowych badań nad surowicą rozpuszczającą krwinki białe, otrzymane od chorego na białaczkę (1901). PAU: 1930 czł. koresp., 1937 czł. cz.

Antoni GLUZIŃSKI (18 V 1856 Włocławek – 10 IV 1935 Warszawa), doc. patologii i terapii szczegółowej UJ (1885), prof. chorób wewnętrznych (1890-93) i patologii ogólnej i doświadczalnej (1893-97) UJ, prof. chorób wewnętrznych ULw (1897-1918), prof. chorób wewnętrznych UW (1919-27). Określił prawidłowe wartości kwasoty żołądkowej i dowiódł, że właściwy fizjologiczny proces trawienia odbywa się w jelitach cienkich, zmieniając w ten sposób dotychczasowe poglądy kliniczne na leczenie chorób żołądka oraz wprowadził podział chorób żołądka, oparty na wielkości i charakterze wydzielania soku (1887). PAU: czł. cz.

Henryk LUBIENIECKI (8 III 1877 Czernichów, Ukraina Płn. – 29 VI 1947 Lublin), doc. terapii chorób wewnętrznych uniw. w Kazaniu (1912), prof. prof. terapii uniw. w Saratowie (1917-21), prof. farmakologii UPozn (1921-23), prof. diagnostyki i terapii ogólnej chorób wewnętrznych (1923-39), prof. chorób wewnętrznych UMCS (1944-47). Omówił działanie glikozydów naparstnicy na przewodzenie, pobudliwość i zdolność wytwarzania bodźców w niemiarowości zupełnej oraz podał metody stosowania glikozydów w zależności od ich wpływu na przewodzenie bodźców (1936). PAU: 1930 czł. koresp.

Mściwój SEMERAU-SIEMIANOWSKI (19 V 1885 Ruszczuk, ob. Ruse, Bułgaria – 20 VI 1953 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UW (1923), prof. chorób wewnętrznych UW (1929-39 i 1948-50), UŁ (1945-46), Ak. Lek. w Gdańsku (1946-48) i AM w Wwie (1950-53). Twórca nowoczesnej polskiej kardiologii klinicznej (przyczynił się zwłaszcza do utrwalenia i rozpowszechnienia elektrokardiografii klinicznej w Polsce); wprowadził termin „dławica piersiowa” na określenie stanów znanych pod nazwą „angina pectoris” oraz opracował szczegółowo zagadnienia kliniczne i statystyczne tej choroby (1933). PAU: 1931 czł. koresp., 1948 czł. cz.; TNW: 1933 czł. koresp., 1946 czl. zw.; PAN: 1952 czł. tyt.

Roman RENCKI (19 VII 1867 Rzeszów – 4 VII 1941 Lwów), doc. chorób wewnętrznych ULw (1902), prof. chorób wewnętrznych ULw (1908-37). Omówił syntetycznie zagadnienia kliniczne policytemii, stwierdził, że jest to stan wynikający ze wzrostu ogólnej liczby erytrocytów, erytrocytów nie zagęszczenia krwi i zasugerował podrażnienie krwi przez toksyny bakteryjne jako pierwotna przyczynę policytemii (1906-07). PAU: 1934 czł. koresp.

Aleksander JANUSZKIEWICZ (17 II 1872 Zaradyńce k. Bracławia – 24 XI 1955 Kalisz), prof. diagnostyki i terapii ogólnej USB (1921-22), prof. szczegółowej patologii i terapii chorób wewnętrznych USB (1922-34), prof. chorób wewnętrznych USB (1934-39). Podał etiopatogenetyczny podział nadciśnienia tętniczego oraz uzasadnił termin „choroba nadciśnieniowa” w klinice chorób wewnętrznych (1929). PAU: 1938 czł. koresp., 1950 czł. cz.

Zenon ORŁOWSKI (8 XI 1871 Norwidpol k. Borysowa, Mińskie – 29 III 1948 Łódź), doc. chorób wewnętrznych Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu (1906), prof. chorób wewnętrznych Akademii Wojskowo-Lekarskiej w Petersburgu (1917-20), prof. diagnostyki i terapii ogólnej USB (1922-34), prof. balneologii, klimatologii i fizykoterapii UŁ (1946-48). Przeprowadził gruntowną analizę źródeł mineralnych w Polsce i opracował poszczególne wody pod względem ich działania farmakologicznego (1932-36). PAU: 1945 czł. koresp.

Aleksander OSZACKI (22 VI 1883 Kraków – 20 XI 1945 Kraków), doc. chorób wewnętrznych UJ (1919), prof. chorób wewnętrznych UJ (1934-39), prof. chorób wewnętrznych UWr (1945). Przedstawił pierwsza w języku polskim syntetyczną próbę ujęcia zagadnień metabolizmu białek, tłuszczowców, węglowodanów i składników mineralnych w ustroju ludzkim w aspekcie klinicznym (1925). PAU: czł. koresp.

Andrzej BIERNACKI (14 III 1903 Lublin – 30 VII 1963 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UW (1945), prof. chorób wewnętrznych UW (1946-50), prof. chorób wewnętrznych AM w Wwie (1950-63). Wykazał występowanie głębokich zaburzeń hemodynamicznych w gruźlicy płuc, cechujących się zwiększeniem objętości krwi krążącej oraz wzrostem pojemności minutowej serca, wywołanych tachykardią (1948); przedstawił oryginalny podział choroby nadciśnieniowej na cztery okresy: wstępny, nadciśnienia chwiejnego, nadciśnienia ustalonego i schyłkowy z dołączającymi się ciężkimi zaburzeniami czynności nerek (1953). TNW: 1946 czł. koresp.; PAU: 1951 czl. koresp.; PAN: 1954 czł. koresp., 1957-63 czł. Prez., 1960-63 sekr. Wydz. VI

Tadeusz TEMPKA (15 X 1885 Kraków – 14 III 1974 Kraków), doc. chorób wewnętrznych UJ (1924), prof. chorób wewnętrznych UJ (1928-50) i AM w Krakowie (1950-62). Twórca najprężniejszego w Polsce – krakowskiego ośrodka hematologii klinicznej; na podstawie biopsji szpiku kostnego wykazał jako pierwszy, że niedokrwistość złośliwa jest panmielopatią (1932). PAU: 1946 czł. koresp., 1950 czł. cz., 1950-52 sekr. Wydz. IV; PAN: 1952 czł. koresp., 1961 czł. rzecz.

Jan ROGUSKI (18 VI 1900 Warszawa – 7 IX 1971 Poznań), doc. chorób wewnętrznych UW (1939), prof. chorób wewnętrznych UPozn (1946-50), prof. chorób wewnętrznych AM w Poznaniu (1950-70), rektor AM w Poznaniu (1953-55). Wprowadził nowoczesne badania nad patogenezą miażdżycy tętnic i nad jej wczesnym rozpoznawaniem na podstawie badań biochemicznych biochemicznych epidemiologicznych (1960-61). TNW: 1951 czł. koresp.

Jakub WĘGIERKO (26 II 1889 Warszawa – 2 VI 1960 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UW (1935), prof. chorób wewnętrznych UMCS (1944-48), prof. chorób wewnętrznych i rektor Ak. Lek. w Szczecinie (1948-50), prof. chorób wewnętrznych AM w Wwie (1950-59). Przedstawił oryginalny podział cukrzycy na postać pierwotną – z bezwzględnym niedoborem insuliny (typ młodzieńczy) i skojarzoną ze względnym niedoborem insuliny, współistniejącą z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą i kamicą żółciową (typ dorosły) i podał zasadnicze wskazania terapeutyczne (1930). TNW: 1951 czł. koresp.

Dymitr ALEKSANDROW (24 VIII 1909 Piotrków Trybunalski – 23 IX 1993 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych AM w Wwie (1950), prof. chorób wewnętrznych AM w Wwie (1953-64), prof. chorób wewnętrznych Centrum Kształcenia Podyplomowego WAM (1964-87; do 1967 – Studium Doskonalenia i Specjalizacji, 1967-74 – Inst. Kształcenia Podyplomowego, 1974-87 – Centrum Kształcenia Podyplomowego). Opisał upośledzenie tolerancji glukozy i wzrost zawartości ciał ketonowych w miażdżycy oraz określił polskie normy dla poziomu cholesterolu we krwi w zależności od płci i wieku (1961). PAN: 1965 czł. koresp., 1976 czł. rzecz.

NEUROLOGIA

Edward FLATAU (27 XII 1868 Płock – 7 VI 1932 Warszawa), kier. Prac. Neurologiczno-Biologicznej TNW (1913-19), kier. Prac. Neurologiczno-Biologicznej Inst. Biologii Doświadczalnej TNW (1919-32). Twórca podwalin nowoczesnej neurologii polskiej; odkrył i opisał prawo ekscentrycznego ułożenia długich włókien w rdzeniu kręgowym (tzw. prawo Flataua), polegające na tym większym przesunięciu włókien nerwowych ku obwodowi, im włókna te są dłuższe (1897). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz., cz.), 1929 czł. zw.; PAU: 1930 czł. cz.

Samuel GOLDFLAM (15 II 1852 Warszawa – 26 VIII 1932 Warszawa), właściciel bezpłatnej polikliniki w Wwie (1883-1922). Badał etiopatogenezę miastenii i stosowane w tej chorobie metody terapeutyczne oraz opisał patognomoniczny dla tej choroby objaw apokamnozy, czyli wyczerpania się siły skurczów mięśniowych po serii następujących po sobie ruchów (1902). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz., cz., nadzw.)

Stanisław ORŁOWSKI (19 IX 1868 Lublin – 9 IV 1923 Warszawa), doc. neurologii uniw. w Moskwie (1898), doc. neurologii i psychiatrii UJ (1917), ordynator Oddz. Neurologicznego Szpitala Ewangelickiego w Wwie (1902-05), dyr. Szpitala Św. Jana Bożego w Wwie (1905-12), lek. nacz. filii Szpitala Św. Jana Bożego w Otwocku (1912-23). Opisał ochronne zjawiska psychiczne ujawniane w sytuacjach szczególnego zagrożenia organizmu, określając je jako zjawiska o charakterze odruchowym lub niekiedy psychotycznym: tzw. znieczulenia duchowe, rozszczepienie jaźni i zaburzenia pamięci i uwagi (1916). TNW: 1916 czł. rzecz.

Kazimierz ORZECHOWSKI (5 II 1878 Przemyśl – 5 II 1942 Warszawa), doc. neuropatologii ULw (1910), prof. neurologii ULw (1919-20), prof. neurologii UW (1920-42), prof. neurobiologii Inst Biologii Doświadczalnej TNW (1934-42). Organizator pracowni badań anatomiczno-histologicznych w zakresie ośrodkowego układu nerwowego we Lwowie i w Warszawie (1910-20); opisał jako pierwszy objaw poraźny w miotonii, polegający na krótkotrwałym niedowładzie mięśnia po skurczu miotonicznym (1909). PAU:1930 czł. cz.; TNW: 1933 czł. zw.

Stefan Kazimierz PIEŃKOWSKI (27 VIII 1885 Warszawa – 13 IV 1940 Kosogory, Las Katyński k. Smoleńska), doc. neurologii i psychiatrii UW (1926), prof. neurologii i psychiatrii UJ (1932-40). Badając zaburzenia ruchowe w nagminny śpiączkowym zapaleniu mózgu, wyodrębnił zaburzenia ujawniające się nadmiarem ruchów i ich ubytkiem, zaburzenia w zakresie określonych grup mięśniowych, zaburzenia o charakterze móżdżkowym, kinesis paradoxalis i zaburzenia ruchów dowolnych (1925). PAU: 1939 czł. koresp.

PEDIATRIA

Józef BRUDZIŃSKI (26 I 1874 Bolewo, Płockie – 18 XII 1917 Warszawa), prof. propedeutyki lekarskiej UW (1915-17). Opisał ważny diagnostycznie objaw zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci badanych w pozycji leżącej na wznak, polegający na przykurczeniu zgiętych w kolanach kończyn do brzucha podczas biernego zginania głowy i wystąpieniu bólu w karku (1909). TNW: 1910 czł. wybr. (rzecz.); 1912-17 czł. Zarz.

August KWAŚNICKI (17 VIII 1839 Topory, pow. skwirski – 4 VI 1931 Kraków), dyr. Szpitala Francuskiego w Adrianopolu (1870-74), lek. pediatra wolno praktykujący w Krakowie (1882-1931), lek. zdrojowy w Rabce (1915-26). Członek czynny (od 1875) i wieloletni sekretarz Stow. do Wydawnictwa Dzieł Lekarskich Polskich w Krakowie; opisał różne obrazy przebiegu odry i płonicy, najczęstsze powikłania tych chorób i przebieg gorączki, potwierdził dane o niewielkim wpływie wysypki odrowej na przebieg choroby oraz wykazał, że wystąpienie kaszlu w odrze jest absolutnym przeciwwskazaniem w wychodzeniu dziecka na powietrze, zwłaszcza zimą (1890). PAU: 1930 czł. cz.

Franciszek GRÖER (19 IV 1887 Bielsko – 16 II 1965 Warszawa), doc. pediatrii Akademie der Sozialen Verwaltung w Wiedniu (1916), prof. pediatrii UJK (1919-39), prof. pediatrii Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie (1942-44), prof. chorób dziecięcych Ak. Lek. w Bytomiu (1948-51; od 1950 – AM w Zabrzu), prof. pediatrii Inst. Gruźlicy w Wwie (1948-65), prof. gruźlcy dziecięcej Inst. Matki i Dziecka w Wwie (1951-60). Zainicjował pionierskie w skali światowej transfuzje krwi u noworodków ze skazą krwiotoczną (1939); odkrył czynnik przeciwkrwiotoczny, występujący jako zanieczyszczenie witaminy K i działający leczniczo w małopłytkowości pierwotnej i określił go mianem czynnika AHF (1945). PAU: 1931 czł. koresp., 1948 czł. cz.; TNW: 1933 czł. koresp.; PAN: 1954 czł. koresp.

Ksawery LEWKOWICZ (2 XII 1869 Kraków – 15 VIII 1958 Kraków), doc. chorób dziecięcych UJ (1903), prof. chorób dzieci UJ (1907-47). Jako pierwszy wyhodował w czystym stanie beztlenowego prątka wrzecionowatego (Bacillus fusiformis) anginy Plauta i Vincenta, pasożytującego w jamie ustnej niemowląt (1906); przedstawił pełną teorie zespołu gruźliczo-gośćcowego, wg której punktem wyjścia choroby jest rumień guzowaty, a jej zasadniczym obrazem cykl posocznic o wysokim stopniu immunizacji i alergizacji lub – po spadku odporności organizmu i spadku miejscowej odporności tkanki płucnej – tzw. przygruźlicze zmiany serowate i rzadziej – wyłącznie objawy gośćcowe (1947-48). PAU: 1931 czł. cz.

Marta ERLICH (6 III 1878 Warszawa – 2 VIII 1963 Warszawa), doc. pediatrii UW (1926), prof. pediatrii UW (1938-50), prof. pediatrii AM w Wwie (1950-59). Opisała objaw szeroko otwartych oczu i niespokojnego wyrazu twarzy jako patognomonicznego dla noworodków po wylewach krwawych śródczaszkowych (1931). TNW: 1946 czł. koresp., 1948 czł. zw.; PAU: 1948 czł. koresp.

Mieczysław MICHAŁOWICZ (10 IX 1876 Petersburg – 22 XII 1965 Warszawa), prof. pediatrii UW (1920-50), rektor UW (1930-31), prof. pediatrii AM w Wwie (1950-60). Przedstawił ideę utworzenia Polskiego Instytutu Puerykultury – pierwowzoru Instytutu Matki i Dziecka (1929); wyjaśnił przyczyny trudności diagnostycznych i różnicowych w przedwczesnej rozedmie płuc wieku młodzieńczego, podkreślił znaczenie wywiadu, oględzin i badań radiologicznych w rozpoznaniu oraz przedstawił zasady postępowania profilaktycznego i terapeutycznego w tej chorobie (1949). PAU: 1946 czł. koresp.; TNW: 1947 czł. koresp.; PAN: 1952 czł. tyt., 1957 czł. rzecz.

Władysław SZENAJCH (3 V 1879 Warszawa – 23 X 1964 Warszawa), doc. pediatrii UW (1922), prof. pediatrii UW (1929-30 i 1947-50), prof. propedeutyki pediatrii AM w Wwie (1950-59). Stwierdził rozbieżność skórnych odczynów odpornościowych wg Dicków i wg Levaditi w przebiegu płonicy, wygaszanie odczynów Dicków wobec narastającego miana przeciwciał i wzrastanie dodatniego odczynu Levaditi jako wskaźnika alergizacji ustroju na paciorkowce (1928). TNW: 1946 czł. koresp., 1948 czł. zw.

Karol JONSCHER (25 V 1889 Łódź – 30 VI 1955 Poznań), doc. chorób dziecięcych UW (1922), prof. chorób dziecięcych UPozn (1922-50), prof. chorób dziecięcych AM w Poznaniu (1950-55). Opisał równoległość przebiegu i stopnia nasilenia rozwodnienia krwi z jednej strony i przebiegu i nasilenia gorączki z drugiej w durze brzusznym i określił hipoproteinemię jako stały objaw występujący w każdej chorobie gorączkowej (1916). PAU: 1950 czł. koresp.

Henryk BROKMAN (13 VIII 1886 Warszawa – 6 VIII 1976 Warszawa), doc. chorób dziecięcych UW (1932), prof. chorób zakaźnych UŁ (1945-46), prof. chorób dziecięcych Ak. Lek. w Gdańsku (1946-53; od 1950 – AM), prof. terapii chorób dziecięcych AM w Wwie (1953-62). Odkrył istnienie zjawisk odpornościowych w stosunku do toksyny Shigella shigae (analogicznych do odczynu Shicka) i opisał odczyn skórny, dający możliwość stwierdzenia obecności swoistych przeciwciał w czerwonce bakteryjnej (1926). PAN: 1954 czł. koresp., 1966 czł. rzecz.

Olech SZCZEPSKI (17 IV 1914 Poznań – 24 VI 1980 Poznań), doc. chorób dziecięcych AM w Poznaniu (1955), prof. chorób dziecięcych AM w Poznaniu (1961-80), rektor AM w Poznaniu (1962-65), prof. chorób dzieci AM w Białymstoku (1956), dyr.-pełnomocnik AM w Krakowie (1968-69). Wprowadził modyfikację klasyfikacji dysgenezji gonad, polegającą na uwzględnieniu zespołu Turnera u osobników z fenotypem męskim (1969-70). PAN: 1976 czł. rzecz.

PSYCHIATRIA

Jan MAZURKIEWICZ (12 VII 1871 Krasny Dwór k. Brześcia, Białoruś – 31 X 1947 Tworki k. Pruszkowa), doc. psychiatrii ULw (1909), prof. neurologii i psychiatrii UJ (1919), prof. psychiatrii UW (1919-47) rektor UW (1921-22). PAU: 1930 czł. cz.

Tadeusz BILIKIEWICZ (5 IV 1901 Lwów – 10 XI 1980 Gdańsk), doc. historii i filozofii medycyny UJ (1931), prof. historii i filozofii medycyny USB (1931), prof. chorób psychicznych (1946-71) i historii i filozofii medycyny (1946-49) Ak. Lek. w Gdańsku (od 1950 – AM). PAU: 1948 czł. koresp.

Eugeniusz WILCZKOWSKI (2 XII 1895 Jekaterynburg, Ural – 10 III 1957 Łódź), doc. psychiatrii UW (1938), prof. psychiatrii UŁ (1945-50) i AM w Łodzi (1950-57) . PAU:1948 czł. koresp.; TNW: 1951 czł. zw.

RADIOLOGIA LEKARSKA

Bronisław SABAT (5 V 1871 Tyśmienica k. Parczewa – 20 XII 1953 Warszawa), prof. rentgenodiagnostyki UŁ (1951-53). TNW: czł. 1933 czł. koresp.Karol MAYER (17 X 1882 Szilagy-Kraszno, Siedmiogród – 22 VIII 1946 Poznań), doc. medycyny wewnętrznej UJ (1917), prof. prof. radiologii UPozn (1921-46). PAU: 1945 czł. cz.

Witold ZAWADOWSKI (23 II 1888 Skobełka k. Horochowa, Wołyń – 12 VIII 1980 Warszawa), doc. radiologii UW (1933), prof. radiologii lekarskiej UW (1946-50) i AM w Wwie (1950-62). PAU: 1948 czł. koresp.; TNW: 1951 czł. koresp.; PAN: 1952 czł. koresp., 1957-60 sekr. Wydz. VI, 1957-62 czł. Prez., 1958 czł. rzecz.

Franciszek ŁUKASZCZYK (21 II 1897 Zubsuche k. Zakopanego – 19 V 1956 Warszawa), dyr. Inst. Radowego w Wwie (1932-51), dyr. Inst. Onkologii w Wwie (1951-56), prof. medycyny Inst. Onkologii w Wwie (1953-56). PAU: 1951 czł. koresp.

Władysław JASIŃSKI (22 I 1916 Warszawa – 14 IV 1989 Warszawa), doc. onkologii AM we Wrocławiu (1954), prof. medycyny izotopowej Inst. Onkologii w Wwie (1958-61), prof. medycyny nuklearnej Inst. Onkologii w Wwie (1961-77), prof. radiologii lekarskiej Wojskowego Inst. Higieny i Epidemiologii w Wwie (1962-74 i 1980-82), prof. biofizyki i matematyki (1977-82) i prof. medycyny nuklearnej (1982-86) Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Wwie, prof. medycyny nuklearnej Inst. Kardiologii w Wwie (1986-89). PAN: 1964 czł. koresp., 1971 czł. rzecz.

Ksawery ROWIŃSKI (17 XI 1904 Gola, pow. gostyński – 16 VI 1983 Warszawa), prof. radiologii Ak. Lek. w Gdańsku (1945-51; od 1950 – AM), prof. radiologii pediatrycznej AM w Wwie (1951-75), prof. historii nauk medycznych Zakł. Historii Nauk Nauki i Techniki PAN (1966-77). PAN: 1964 czł. koresp., 1964-68 sekr. Wydz. VI, 1964-74 czł. Prez., 1969 czł. rzecz.

NAUKI MEDYCZNE PODSTAWOWE

ANATOMIA PATOLOGICZNA

Alfred BIESIADECKI (12 III 1839 Dukla, Krośnieńskie – 31 III 1889 Lwów), prof. anatomii patologicznej UJ (1868-76). AU: 1872 czł. cz., 1872-1874 sekr. Wydz. IIITadeusz BROWICZ (15 X 1847 Lwów – 19 III 1928 Kraków), doc. anatomii patologicznej UJ (1875), prof. anatomii patologicznej UJ (1880-1919). AU (PAU): 1894 czł. koresp., 1902 czł. cz.

Zdzisław DMOCHOWSKI (7 XII 1864 Kłodnica, Lubelskie – 6 I 1924 Warszawa), prof. anatomii patologicznej ULw (1912-18). TNW: 1907 czł. zał., 1910-12 wiceprezes

Edward PRZEWOSKI (15 I 1849 Glinianka, pow. nowomiński – 16 V 1925 Warszawa), prof. anatomii patologicznej Ces. UW (1897-1908). TNW: 1907 czł. zał.

Stanisław CIECHANOWSKI (28 IV 1869 Kraków – 10 VIII 1945 Kraków), doc. anatomii patologicznej UJ (1897), prof. anatomii patologicznej UJ (1900-39). TNW: 1913 czł. rzecz. (cz.), 1929 czł. zw.; PAU: 1930 czł. cz., 1930-45 sekr. Wydz. IV

Józef HORNOWSKI (30 VII 1874 Warszawa – 9 IX 1923 Warszawa), doc. anatomii patologicznej ULw (1911), prof. anatomii patologicznej ULw (1914), prof. anatomii patologicznej UW (1917-23). TNW: 1919 czl. rzecz.; PAU: 1923 czł. koresp.

Witołd NOWICKI (18 VII 1878 Bochnia, Krakowskie – 4 VII 1941 Lwów), doc. anatomii patologicznej ULw (1908), prof. anatomii patologicznej ULw (1913-39). PAU: 1930 czł. cz.

Ludwik PASZKIEWICZ (1 VI 1878 Warszawa – 12 VII 1967 Warszawa), doc. anatomii patologicznej UW (1923), prof. anatomii patologicznej UW (1924-50) i AM w Wwie (1950-62), kier. Zakł. Patologii Doświadczalnej PAN (1955-62). TNW: 1937 czł. koresp., 1945 czł. zw.; PAU: 1945 czł. koresp., 1948 czł. cz.; PAN: 1952 czł. rzecz., 1955-57 czł. Prez.

Kazimierz OPOCZYŃSKI (14 III 1877 Syczówka k. Humania – 21 X 1963 Warszawa), prof. anatomii patologicznej USB (1922-38), rektor USB (1932/33). PAU: 1945 czł. koresp.

Józef LASKOWSKI (23 V 1900 Warszawa – 26 III 1970 Warszawa), doc. anatomii patologicznej UW (1946), prof. anatomii patologicznej UŁ (1946-47), prof. patologii(1947-70) i dyr. (1956-61) Inst. Onkologii w Wwie, prof. onkologii Studium Doskonalenia Lekarzy przy AM w Wwie (1953-60). PAU: 1949 czł. koresp.; PAN: 1961 czł. koresp., 1969 czł. rzecz.

Wilhelm CZARNOCKI (20 X 1886 Stańków, woj. Nowogródzkie – 3 VI 1963 Gdańsk), doc. anatomii i histologii patologicznej UW (1928), prof. anatomii patologicznej USB (1939), prof. anatomii patologicznej UW (1945-46), prof. anatomii patologicznej Ak. Lek. w Gdańsku (1946-62; od 1950 – AM). TNW: 1951 czł. koresp.

Zygmunt ALBERT (30 X 1908 Turka – 07 X 2001), doc. anatomii patologicznej UJK (1939), prof. anatomii patologicznej UWr (1946-50) i AM we Wrocławiu (1950-78), rektor AM we Wrocławiu (1950-54), prof. onkologii doświadczalnej Inst. Immunologiii Terapii Doświadczalnej PAN (1954-70). PAN: 1964 czł. koresp., 1969 czł. rzecz., 1985 skreśl. z listy

ANATOMIA PRAWIDŁOWA

Ludwik Karol TEICHMANN (16 IX 1823 Lublin – 24 XI 1895 Kraków), doc. anatomii i fizjologii uniw. w Getyndze (1859), prof. anatomii patologicznej (1861-68) i anatomii opisowej (1868-94) UJ, rektor UJ (1877/78). AU: 1872 czł. cz., 1878-90 czł. wiceprezes, 1878-90 dyr. Wydz. III

Henryk KADYI (23 V 1851 Przemyśl – 25 X 1912 Lwów), doc. anatomii opisowej i porównawczej UJ (1878), prof. anatomii prawidłowej i histologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1881-94), prof. anatomii patologicznej i patologii ogólnej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1881-90), prof. anatomii opisowej i topograficznej ULw (1894-1912), rektor ULw (1898-99). AU: 1889 czł. koresp.

Kazimierz KOSTANECKI (25 XII 1863 Myszaków, pow. słupecki – 11 I 1940 Sachsenhausen k. Oranienburga), prof. anatomii porównawczej UJ (1892-94), prof. anatomii opisowej UJ (1894-1935), rektor UJ (1913-16). AU (PAU): 1896 czł. koresp., 1902 czł. cz., 1918-26 czł. Zarz., 1919-21 sekr. gen., 1923-26 dyr. Wydz. III, 1927-29 wiceprezes, 1929-34 prezes; TNW: 1933 czł. zw.

Edward LOTH (3 VIII 1884 Warszawa – 15 IV 1944 Warszawa), doc. anatomii i antropologii ULw (1913), prof. anatomii opisowej UW (1915-44). TNW: 1911 czł. rzecz. (cz.), 1925-35 czł. Zarz., 1928-35 sekr. gen., 1929 czł. zw.; PAU: 1927 czł. koresp., 1934 czł. cz.

Józef MARKOWSKI (29 X 1874 Lwów – 29 V 1947 Dąbrowa Tarnowska), doc. anatomii prawidłowej i topograficznej ULw (1905), prof. anatomii prawidłowej i topograficznej ULw (1913-20 i 1922-39), prof. anatomii prawidłowej UPozn (1920-22), prof. anatomii prawidłowej i topograficznej Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse we Lwowie (1942-44). PAU: 1922 czł. 1922, 1930 czł. cz.

Zygmunt SZANTROCH (29 IV 1894 Sambor – ? 1940 Charków), doc. anatomii opisowej UJ (1930), prof. anatomii opisowej (1936-40). PAU: 1939 czł. koresp.

Michał REICHER (17 XI 1888 Sosnowiec – 31 VIII 1973 Gdańsk), prof. anatomii opisowej USB (1922-39) i Ak. Lek. w Gdańsku (1945-50), rektor Ak. Lek. w Gdańsku (1947/48), prof. anatomii prawidłowej AM w Gdańsku (1945-62). PAU: 1949 czł. koresp.; TNW: 1951 czł. zw.

FARMAKOLOGIA

Fryderyk Kazimierz SKOBEL (23 XI 1806 Warszawa – 25 XI 1876 Kraków), prof. patologii, terapii ogólnej i farmakologii UJ (1834-76), rektor UJ (1869/70). AU: 1872 czł. cz.

Jan PRUSZYŃSKI (8 XII 1861 Warszawa – 20 X 1918 Warszawa), doc. terapii ogólnej i farmakologii ULw (1908), kier. Oddz. Chemii i Bakteriologii Prac. Doświadczalnej Tow. Lekarskiego Warszawskiego (1895-1906), kier. Prac. Doświadczalnej Tow. Lekarskiego Warszawskiego (1895-96 i 1908-09). TNW: 1908 czł. wybr. (cz.)

Jerzy MODRAKOWSKI (3 IV 1875 Bydgoszcz – 14 VI 1945 Wrocław), doc. farmakognozji ULw (1905), doc. farmakologii ULw (1909), prof. farmakologii ULw (1912-14), prof. chorób wewnętrznych uniw. w Bazylei (1914-15), prof. farmakologii UW (1919-45). TNW:1927 czł. cz., 1929 czł. zw.; PAU: 1930 czł. koresp., 1934 czł. cz.

Włodzimierz KOSKOWSKI (29 VII 1893 Łaszczów k. Tomaszowa Lubelskiego – 20 V 1965 Swindon, Anglia), doc. farmakologii doświadczalnej UJK (1924), prof. farmakologii doświadczalnej UJK (1925-39), prof. farmakologii Polskiego Wydz. Lekarskiego uniw. w Edynburgu (1941-47), prof. farmakologii i fizjologii uniw. w Aleksandrii (1949-63). PAU: 1933 czł. koresp., 1935 czł. cz.; TNW: 1946 czł. zw.

Janusz SUPNIEWSKI (17 X 1899 Płock – 3 VI 1964 Kraków), doc. farmakologii doświadczalnej UW (1928), prof. farmakologii UJ (1930-50) i AM w Krakowie (1950-64), kier. Zakł. Farmakologii PAN (1954-64). PAU:1939 czł. koresp., 1951 czł. cz.; PAN: 1952 czł. koresp., 1961 czł. cz.

Piotr KUBIKOWSKI (19 XI 1903 Krasiłów k. Starego Konstantynowa, Wołyń – 2 V 1991 Warszawa), doc. farmakologii ogólnej UJK (1939), prof. farmakologii eksperymentalnej UW (1948-50), prof. farmakologii eksperymentalnej AM w Wwie (1950-74), prof. farmakologii i dyr. (1952-70) Inst. Leków w Wwie. TNW: 1951 czł. koresp.

Józef HANO (2 III 1906 Zakościele k. Gródka Jagiellońskiego – 31 V 1997 Kraków), doc. farmakologii UJ (1937), prof. farmakologii UWr (1946-57), prof. farmakodynamiki AM w Krakowie (1957-76). PAN: 1967 czł. koresp., 1976 czł. rzecz.

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

Gustaw PIOTROWSKI (1 III 1833 Tarnów – 31 XII 1884 Kraków), prof. fizjologii UJ (1860-84), rektor UJ (1873/74). AU: 1873 czł. cz.

Napoleon Nikodem CYBULSKI (13 IX 1854 Krzywonosy, pow. święciański – 16 IV 1919 Kraków), prof. fizjologii UJ (1885-1919). AU (PAU): 1887 czł. koresp., 1891 czł. cz., 1904-06 dyr. Wydz. III

Adolf BECK (1 I 1863 Kraków – ? 1942 Lwów), doc. fizjologii UJ (1894), prof. fizjologii UJK (1895-1934). AU (PAU): 1913 czł. koresp., 1930 czł. cz.

Michalina STEFANOWSKA (20 XI 1855 Grodno – 15 XII 1942 Kraków), doc. fizjologii ogólnej uniw. w Genewie (1903), doc. fizjologii człowieka UPozn (1921), prof. antropologii UPozn (1923-39). PAU: 1931 czł. koresp.

Franciszek CZUBALSKI (13 XII 1884 Przysucha k. Opoczna – 8 II 1965 Warszawa), doc. farmakologii ULw (1914), doc. fizjologii UJ (1915), prof. fizjologii UW (1919-50), prof. fizjologii wychowania fizycznego Centr. Inst. Wychowania Fizycznego w Wwie (1933-39), prof. fizjologii człowieka AM w Wwie (1950-62), kier. Zakł. Fizjologii PAN (1957-62). PAU: 1945 czł. cz.; TNW: 1945 czł. koresp., 1946 czł. zw., 1946-50 sekr. Wydz. IV, 1950-52 przew. Wydz. V.; PAN: 1952 czł. tyt., 1957 czł. rzecz.

Andrzej KLISIECKI (14 X 1895 Krosno – 31 III 1975 Wrocław), doc. doc. fizjologii UJK (1928), prof. fizjologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1929-39), prof. fizjologii UWr (1945-50), prof. fizjologii AM we Wrocławiu (1950-66), prof. nauk biologicznych WSWF we Wrocławiu (1950-59), rektor WSWF we Wrocławiu (1950-56), prof. teorii i metodyki wychowania fizycznego WSWF we Wrocławiu (1959-61). PAU: 1945 czł. koresp.

Bronisław ZAWADZKI (7 VI 1903 Turbów, gub. Kijowska – 6 IX 1957 Łódź), doc. fizjologii człowieka UW (1946), prof. fizjologii Ak. Lek. w Zabrzu (1949-56; od 1950 – AM), prof. fizjologii zwierząt UŁ (1956-57). TNW: 1948 czł. koresp.

Włodzimierz MISSIURO (28 XII 1892 Witebsk, Białoruś – 11 IV 1967 Warszawa), doc. fizjologii UW (1933), prof. medycyny pracy UŁ (1946-47), prof. fizjologii pracy UW (1947-50), prof. fizjologii pracy AM w Wwie (1950-62), prof. fizjologii, wychowania fizycznego i sportu (1953-62) i prof. fizjologii (1962-67) Inst. Naukowego Kultury Fizycznej w Wwie, prof. fizjologii człowieka AM w Wwie (1961-62), kier. Zakł. Fizjologii PAN (1963-67). TNW: 1951 czł. koresp.

Jerzy KONORSKI (1 XII 1903 Łódź – 14 IX 1973 Warszawa), prof. neurofizjologii UŁ (1945-59), prof. neurofizjologii Inst. Biologii Doświadczalnej TNW (1946-52), prof. neurofizjologii Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1952-73), dyr. Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1968-73). PAN: 1956 czł. koresp., 1966 czł. rzecz.

Bogusław ŻERNICKI (10 IV 1931 Dąbrowa Górnicza -23 IV 2002 Warszawa), doc. neurofizjologii Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1968), prof. neurofizjologii Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1972-2001). PAN: 1991 czł. koresp.

HIGIENA OGÓLNA I EPIDEMIOLOGIA

Szymon DZIERZGOWSKI (28 X 1866 Lipno, Płockie – 7 XII 1928 Warszawa), prof. higieny UW (1919-28). TNW: 1912 czł. rzecz. (cz.); PAU: 1921 czł. koresp.Witold CHODŹKO (1 XI 1875 Piotrków Trybunalski – 17 I 1954 Lublin), prof. higieny ogólnej i społecznej UMC-S (1945-50), prof. higieny AM w Lublinie (1950-54). PAU: 1930 czł. cz.

Kazimierz KARAFFA-KORBUTT (26 IV 1878 Lepsinsk, Turkiestan – 26 I 1935 Wilno), doc. higieny Akademii Wojskowo-Medycznej w Piotrogrodzie (1914), prof. higieny USB (1922-35). PAU: 1932 czł. koresp. TNW: 1933 czł. zw.

Witold GĄDZIKIEWICZ (23 VIII 1879 Zawiercie – 28 XII 1962 Poznań), doc. higieny Inst. dla Doskonalenia Lekarzy w Piotrogrodzie (1921), prof. higieny UJ (1924-36), prof. higieny UW (1937-45), prof. higieny UPozn (1945-50), prof. higieny AM w Poznaniu (1950-51). PAU: 1946 czł. koresp.

Bruno Antoni NOWAKOWSKI (26 IX 1890 Strzałkowo, pow. wrzesiński – 27 II 1966 Katowice), doc. higieny UW (1937), prof. higieny USB (1937-39), prof. higieny UJ (1939 i 1946-50), prof. higieny Polskiego Wydz. Medycznego uniw. w Edynburgu (1941-46), prof. higieny ogólnej Ak. Lek. w Bytomiu (1948-50), prof. higieny ogólnej AM w Zabrzu i Katowicach (1948-60), prof. higieny pracy Inst. Medycyny Pracy w Przemyśle Węglowym i Hutniczym w Zabrzu (1946-61). PAU: 1949 czł. koresp.

Marcin KACPRZAK (6 XI 1888 Podolszyce k. Płocka – 14 VII 1968 Warszawa), prof. higieny ogólnej i społecznej UŁ (1945-47), prof. higieny szkolnej Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1945-63), prof. higieny ogólnej UW (1947-50), prof. higieny ogólnej AM w Wwie (1950-65), prof. higieny szkolnej Oddz. Sanitarno-Higienicznego AM w Wwie (1950-65; od 1957 – Studium Sanitarne), rektor AM w Wwie (1955-62). TNW: 1951 czł. koresp.; PAN: 1962 czł. koresp.

Aleksander SZCZYGIEŁ (23 VIII 1906 Krynka, pow. łukowski – 9 VI 1983 Warszawa), doc. higieny UW (1945), prof. fizjologii i higieny żywności SGW (1946-50), prof. higieny żywienia AM w Wwie (1950-64), prof. fizjologii i higieny żywienia Inst. Żywności i Żywienia w Wwie (1963-76). TNW: 1951 czł. koresp.

HISTOLOGIA

Henryk Fryderyk HOYER (26 IV 1834 Inowrocław – 3 VII 1907 Warszawa), prof. fizjologii i histologii Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wwie (1860-62), prof. histologii i embriologii Szk. Gł. Warsz. (1862-69), prof. histologii, embriologii i anatomii porównawczej Ces. UW (1869-94), kier. Prac. Doświadczalnej Tow. Lekarskiego Warszawskiego (1886-94 i 1896-1907). AU: 1895 czł. cz.; TNW: 1907 czł. zał.

Stanisław MAZIARSKI (27 IV 1873 Tarnów – 6 VIII 1956 Kraków), doc. histologii UJ (1900), prof. histologii UJ (1907-50), rektor UJ (1933-36), prof. histologii AM w Krakowie (1950-51). PAU: 1927 czł. koresp., 1930 czł. cz., 1930-48 sekr. Wydz. III

Władysław SZYMONOWICZ (21 III 1869 Tarnopol – 10 III 1939 Lwów), doc. histologii UJ (1896), prof. histologii ULw (1897-1939). PAU: 1933 czł. cz.

Juliusz ZWEIBAUM (1 V 1887 Warszawa – 6 V 1959 Warszawa), doc. histologii i embriologii UW (1926), prof. histologii i embriologii UW (1947-50), prof. histologii i embriologii AM w Wwie (1950-58). TNW: 1946 czł. koresp., 1948 czł. zw.; PAN: 1952 czł. koresp.

Stefan BAGIŃSKI (30 VIII 1892 Warszawa – 26 X 1969 Łódź), doc. histologii USB (1919), prof. prof. histologii i embriologii UŁ (1946-50), prof. histologii i embriologii AM w Łodzi (1950-62), prof. histologii WAM (1958-63). PAU: 1949 czł. koresp.

Stanisław HILLER (28 XII 1891 Łódź – 5 VII 1965 Gdańsk), doc. embriologii UJ (1928), prof. histologii i embriologii USB (1929-39), prof. histologii i embriologii Ak. Lek. w Gdańsku (1946-65; od 1950 – AM). PAU: 1949 czł. koresp.

HISTORIA I FILOZOFIA MEDYCYNY

Władysław BIEGAŃSKI (28 IV 1857 Grabów k. Ostrzeszowa, Poznańskie – 29 I 1917 Częstochowa), lek. Szpitala Najświętszej Marii Panny w Częstochowie (1883-97), lek. fabryk „Częstochowianka” i „Motty” tamże (1884-1905), lek. kolejowy w Częstochowie (1884-1910). TNW: 1907 czł. wybr.Józef BIELIŃSKI (23 III 1848 Lubraniec, Kujawy – 15 VI 1926 Warszawa), prof. hon. UW (1921-26), dyr. Arch. Oświecenia Publicznego w Wwie (1918-26). TNW: 1907 czł. zał.

Henryk NUSBAUM (22 IV 1849 Warszawa – 18 II 1937 Warszawa), doc. fizjologii Ces. UW (1882), doc. filozofii i logiki medycyny UW (1920), prof. flozofii i logiki medycyny UW (1923-31). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz., cz.), 1929 czł. zw.

Dowmont Franciszek GIEDROYĆ (10 II 1860 Owile, Kowieńszczyzna – 6 X 1944 Milanówek k. Warszawy), prof. historii i filozofii medycyny UW (1920-31). TNW: 1912 czł. rzecz. (cz.), 1929 czł. zw.; PAU: 1934 czł. koresp.

Adam WRZOSEK (6 V 1875 Zagórze k. Dąbrowy Górniczej – 26 II 1965 Poznań), doc. patologii ogólnej i doświadczalnej UJ (1906), doc. propedeutyki lekarskiej UJ (1908), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej UJ (1910-18), prof. patologii ogólnej UW (1918-19), prof. historii i filozofii medycyny UPozn (1920-47), prof. antropologii UPozn (1921-46), prof. historii i filozofii medycyny USB (1935-39), prof. historii medycyny AM w Poznaniu (1957-60). PAU: 1930 czł. cz., 1945-48 sekr. Wydz. IV, 1948-50 dyr. Wydz. IV

Ludwik ZEMBRZUSKI (6 I 1871 Brzezice k. Lublina – 20 X 1962 Malbork), doc. historii i filozofii medycyny UW (1929), prof. historii i filozofii medycyny UW (1936-39) i UMCS (1945-47). TNW: 1933 czł. koresp., 1951 czł. zw.

Władysław SZUMOWSKI (26 III 1875 Warszawa – 5 IV 1954 Kraków), doc. historii medycyny ULw (1907), prof. historii i filozofii medycyny UJ (1920-47). PAU: 1938 czł. koresp.

Witołd ZIEMBICKI (18 VIII 1874 Lwów – 19 X 1950 Wrocław), doc. historii medycyny UJK (1931), prof. historii i filozofii medycyny UJK (1936-39) i UWr (1946-49). PAU: 1947 czł. koresp., 1948 czł. cz.

Stanisław KONOPKA (24 V 1896 Pilzno, pow. dębicki – 13 IX 1982 Warszawa), doc. historii i filozofii medycyny UPozn (1946), prof. historii medycyny AM w Wwie (1954-66). PAU: 1949 czł. koresp.

MEDYCYNA SĄDOWA

Leon WACHHOLZ (20 VI 1867 Kraków – 1 XII 1942 Kraków), doc. medycyny sądowej UJ (1894), prof. medycyny sądowej UJ (1896-1933). PAU: 1930 czł. cz.Jan OLBRYCHT (6 V 1888 Zahutyń, pow. sanocki – 18 I 1968 Kraków), doc. medycyny sądowej UJ (1921), prof. medycyny sądowej UJ (1923-50) i AM w Krakowie (1950-62). PAU: 1931 czł. koresp., 1945 czł. cz.; 1948-50 sekr. Wydz. IV, dyr. Wydz. IV; PAN: 1958 czł. rzecz.

Wiktor GRZYWO-DĄBROWSKI (15 VIII 1885 Zadońsk, gub. Woroneska – 21 XII 1968 Warszawa), prof. medycyny sądowej UW (1921-50), prof. medycyny sądowej AM w Wwie (1950-63). TNW: 1946 czł. zw.

Sergiusz SCHILLING-SIENGALEWICZ (17 IV 1886 Romanów k. Lwowa – 28 XI 1951 Poznań), doc. medycyny sądowej i toksykologii UJK (1923), prof. medycyny sądowej USB (1924-39), prof. medycyny sądowej UMCS (1944-45), prof. medycyny sądowej UPozn (1945-50), prof. medycyny sądowej AM w Poznaniu (1950-51). PAU: 1947 czł. koresp.

Bolesław POPIELSKI (3 IV 1907 Lwów – 21 VIII 1997 Wrocław), doc. medycyny sądowej ULw (1939), prof. nadzw. medycyny sądowej UWr (1946-50), prof. medycyny sądowej AM we Wrocławiu (1950-77). TNW: 1951 czł. koresp.

MIKROBIOLOGIA LEKARSKA

Stefan Marian JAKOWSKI (16 VII 1857 Biała Radziwiłowska, Siedleckie – 4 IV 1921 Warszawa), ordynator Oddz. Wewnętrznego Szpitala Dzieciątka Jezus w Wwie (1896-1921). TNW: 1908 cz. wybr. (rzecz.), 1908-18 czł. Zarz., 1916-18 sekr. gen.Stanisław SERKOWSKI (7 XI 1871 Warszawa – 1 IX 1936 Warszawa), doc. higieny i bakteriologii UW (1919), kier. Kat. Higieny i Bakteriologii UW (1917-19), dyr. Inst. Serologiczno-Bakteriologicznego w Wwie (1929-31). TNW: 1908 czł. wybr. (rzecz., cz., nadzw.)

Ludwik HIRSZFELD (5 VIII 1884 Warszawa – 7 III 1954 Wrocław), doc. higieny i nauki o odporności uniw. w Zurychu (1914), doc. bakteriologii i serologii UW (1926), prof. badania surowic Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1931-39), prof. bakteriologii i immunologii UW (1931-39), prof. mikrobiologii lekarskiej UMCS (1944-45), prof. mikrobiologii UWr (1945-50), prof. mikrobiologii AM we Wrocławiu (1950-54), prof. grup krwi Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (1954). TNW: 1930 czł. zw.; PAN: 1952 czł. rzecz., 1952-54 czł. Prez.

Roman NITSCH (5 IX 1873 Podchybie, pow. wadowicki – 29 III 1943 Warszawa), doc. higieny i bakteriologii UJ (1907), prof. higieny i bakteriologii UJ (1915-19), prof. serologii i mikrobiologii UW (1919-43). PAU: 1930 czł. cz.

Rudolf WEIGL (2 IX 1883 Přerov, Morawy – 11 VIII 1957 Zakopane), doc. zoologii, anatomii porównawczej i histologii ULw (1913), prof. biologii ogólnej UJK (1920-39), prof. bakteriologii ogólnej UJ (1945-48), prof. biologii ogólnej UPozn (1948-57). PAU: 1930 czł. cz.; TNW: 1933 cz. zw.

Leon PADLEWSKI (27 IV 1870 Odessa – 8 IX 1943 Warszawa), prof. mikrobiologii lekarskiej UPozn (1922-38), prof. higieny UPozn (1934-37). PAU: 1931 czł. koresp.

Filip EISENBERG (19 VII 1876 Kraków – 18 VII 1942 Bełżec), dyr. Państw. Stacji Bakteriologicznej w Krakowie (1933-39). PAU: 1933 czł. koresp.

Marian GIESZCZYKIEWICZ (21 V 1889 Kraków – 30 VII 1942 Oświęcim), doc. bakteriologii UJ (1919), prof. bakteriologii UJ (1924-42). PAU: 1939 czł. koresp.

Stanisław SIERAKOWSKI (22 IX 1889 Żarnowiec, pow. miechowski – 17 II 1949 Warszawa), doc. bakteriologii UW (1923), prof. mikrobiologii lekarskiej UW (1945-49). PAU: 1945 czł. koresp.; TNW: 1946 czł. zw.

Edmund MIKULASZEK (21 IX 1895 Lwów – 26 VIII 1978 Warszawa), doc. mikrobiologii i serologii UJK (1935), prof. mikrobiologii Inst. Weterynaryjnego we Lwowie (1944), prof. mikrobiologii lekarskiej UW (1945-50) i AM w Wwie (1950-65), prof. mikrobiologii Inst. Antybiotyków w Wwie (1959-60), prof. Biochemii Drobnoustrojów Inst. Biochemii i Biofizyki PAN (1960-71), prof. biochemii komórki Inst. Biologii Doświadczalnej PAN (1971-76). PAU: 1948 czł. koresp.; TNW: 1948 czł. koresp., 1951 czł. zw.; PAN: 1952 czł. koresp., 1960 czł. rzecz.

Włodzimierz KURYŁOWICZ (26 IX 1910 Lwów – 21 II 1991 Warszawa), doc. bakteriologii i serologii UJK (1939), prof. antybiotyków Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1954-58), prof. mikrobiologii Inst. Gruźlicy w Wwie (1958-63), prof. nowych antybiotyków Inst. Antybiotyków w Wwie (1958-61), prof. badania surowic i szczepionek Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1963-82), dyr. Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1964-80). PAU: 1950 czł. koresp.; PAN: 1964 czł. koresp., 1971 czł. rzecz.

Stanisław LEGEŻYŃSKI (2 IX 1895 Lwów – 3 VIII 1970 Rabka, pow. nowotarski), doc. bakteriologii i higieny zwierząt Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1929), prof. bakteriologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1930-38), prof. bakteriologii USB (1937-39), prof. bakteriologii UJ (1946-50), prof. mikrobiologii AM w Białymstoku (1952-63), rektor AM w Białymstoku (1956-59). PAU: 1950 czł. koresp.

Feliks PRZESMYCKI (21 I 1892 Miropol k. Lubara, Wołyń – 25 XII 1974 Warszawa), doc. bakteriologii UW (1929), prof. mikrobiologii lekarskiej UŁ (1946-50), prof. wirusologii Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1946-63), prof. mikrobiologii i higieny (1950-52) i epidemiologii (1950-62) AM w Wwie. TNW: 1951 czł. koresp.

Zygmunt SZYMANOWSKI (16 XI 1873 Warszawa – 8 V 1956 Łódź), doc. bakteriologii UW (1923), prof. bakteriologii i higieny UW (1923-44), prof. immunologii UMCS (1944-45) i UŁ (1945-50), prof. bakteriologii AM w Łodzi (1950-56). PAN: 1952 czł. tyt.

Ludwik FLECK (11 VII 1896 Lwów – 5 VI 1961 Nes-Syjona, Izreal), doc. mikrobiologii UWr (1946), prof. mikrobiologii lekarskiej UMCS (1947-50), prof. mikrobiologii lekarskiej AM w Lublinie (1950-52), prof. bakteriologii i immunologii Inst. Matki i Dziecka w Wwie (1955-57), prof. patologii eksperymentalnej Inst. Badań Biologicznych w Nes-Syjona. PAN: 1954 czł. koresp., 1955-57 czł. Prez.

Stefan ŚLOPEK (1 XII 1914 Skawa, pow. myślenicki – 22 VIII 1995 Wrocław), doc. bakteriologii szczegółowej UJ (1949), prof. mikrobiologii lekarskiej AM w Katowicach (1950-54), rektor AM w Katowicach (1953/54), prof. mikrobiologii AM we Wrocławiu (1954-84), prof. bakteriologii Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (1954-73). PAN: 1965 czł. koresp., 1971-80 czł. Prez., 1973 czł. rzecz., 1984-89 czł. Prez.

Jerzy GIEŁDANOWSKI (16 III 1925 Kraków – 12 IV 1991 Wrocław), doc. farmakologii AM we Wrocławiu (1963), prof. immunofarmakologii (1964-74) i prof. terapii doświadczalnej (1974-91) Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN. PAN: 1983 czł. koresp.

Janusz JELJASZEWICZ (8 VIII 1930 Wilno – 7 V 2001 Warszawa), doc. metabolitów bakteryjnych Państw. Zakł. Higieny w Wwie (1965), prof. bakteriologii (1973-2000) i dyr. (1996-2000) Pańsrw. Zakł. Higieny w Wwie. PAN: 1994 cz. koresp.

NEUROPATOLOGIA

Maksymilian ROSE (19 V 1883 Przemyśl – 30 XI 1937 Wilno), doc. neurologii UW (1928), prof. chorób nerwowych i umysłowych UB (1931-37). PAU: 1929 czł. koresp.; TNW: 1933 czł. zw.Adam OPALSKI (26 XI1897 Olkusz, Krakowskie – 3 XI 1963 Warszawa), doc. chorób nerwowych UW (1935), prof. neurologii UW (1946-50) i AM w Wwe (1950-58). TNW: 1946 czł. zw.; PAU: 1948 czł. koresp.; PAN: 1952 czł. koresp.

Mirosław MOSSAKOWSKI (23 IX 1929 Bereza Kartuska – 26 XII 2001 Warszawa), doc. neuropatologii Zakł. Neuropatologii PAN (1966), prof. neuropatologii Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (1971-99), dyr. Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (1975-99). PAN: 1973 czł. koresp., 1986 czł. rzecz., 1974-2001 czł. Prez., 1980-95 sekr. Wydz. VI, 1995-99 wiceprezes, prezes 1999-2001

PATOFIZJOLOGIA

Karol KLECKI (7 VII 1866 Radom – 10 IV 1931 Zakopane), doc. patologii ogólnej i doświadczalnej UJ (1895), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej UJ (1898-1931). PAU: 1927 czł. koresp., 1930 czł. cz.Wacław MORACZEWSKI (27 XI 1867 Warszawa – 13 IX 1950 Lwów) doc. chemii lekarskiej ULw (1918), prof. chemii i nauki o żywieniu Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1921-29), rektor Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1925-27), prof. chemii fizjologicznej i patologii ogólnej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie (1929-33), prof. chemii fizjologicznej i patologii ogólnej Inst. Weterynaryjnego we Lwowie (1945-50). PAU: 1938 czł. koresp.

Julian WALAWSKI (1 VIII 1898 Bolechów k. Stanisławowa – 29 I 1975 Warszawa), doc. fizjologii UW (1937), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej UW (1946-50), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej AM w Wwie (1950-68), prof. fizjologii Wojskowego Inst. Medycyny Lotniczej w Wwie (1958-69). TNW: 1948 czł. koresp., 1951 czł. zw.; PAU: 1951 czł. koresp.

Edward CZARNECKI (26 IV 1892 Huta Kamieńska k. Piasków, Ukraina – 2 X 1970 Poznań), doc. fizjologii USB (1928), prof. fizjologii USB (1939), prof. fizjologii człowieka UPozn (1946-50), prof. nauk biologicznych WSWF w Poznaniu (1947-62), prof. fizjologii AM w Poznaniu (1950-62). TNW: 1951 czł. koresp.

Hugon KOWARZYK (10 XII 1906 Jaworzno – 7 III 1985 Wrocław), doc. patologii ogólnej i doświadczalnej UJ (1939), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej UWr (1946-50), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej AM we Wrocławiu (1950-77), prof. patofizjologii Inst. Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (1955-68). PAN: 1958 czł. koresp., 1969 czł. rzecz.

Kazimierz DUX (9 VI 1915 Kijów – 26 III 2001 Warszawa), doc. chorób wewnętrznych UPozn (1948), prof. patologii ogólnej i doświadczalnej AM w Katowicach (1949-5), prof. biologii nowotworów Inst. Onkologii w Wwie (1955-85). PAN: 1971 czł. koresp., 1983 czł. rzecz.