Odo Bujwid (1857-1942)

Odo Bujwid urodził się 30 listopada 1857 roku. Ukończył Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego.

Jeszcze w czasie studiów dzięki pomocy Tytusa Chałubińskiego wyjechał na kurs bakteriologii do Berlina.

Kurs ten był prowadzony przez Roberta Kocha i zaznajamiał uczestników z najnowszymi osiągnięciami z dziedziny bakteriologii ( m.in. metody hodowla bakterii w warunkach laboratoryjnych). Po powrocie z Berlina Odo Bujwid utworzył w swoim mieszkaniu w Warszawie pracownię bakteriologiczną. Była to pierwsza tego typu pracownia na ziemiach polskich. Drugą ważną podróżą zagraniczną, którą Odo Bujwid odbył w czasie studiów był wyjazd do Instytutu Ludwika Pasteura w Paryżu. Tam Bujwid uzyskał wiedzę dotyczącą szczepień przeciwko wściekliźnie. Po powrocie z Paryża Odo Bujwid przekształcił swoją pracownię bakteriologiczną w pierwszą na ziemiach polskich stację szczepień przeciwko wściekliźnie. Było to miejsce, do którego zgłaszały się osoby z podejrzeniem wścieklizny (najczęściej po pogryzieniu przez psy). Pacjenci przebywali w stacji szczepień około 12 dni. Tyle czasu trwało przyjęcie serii zastrzyków przeciw wściekliźnie. Warszawska stacja szczepień Odona Bujwida była kopią stacji w Paryżu. Była to zatem druga (po paryskiej) stacja szczepień w Europie.

Kiedy w roku 1891 do Krakowa zbliżała się epidemia cholery władze Uniwersytetu Jagiellońskiego podjęły decyzję o utworzeniu Katedry Higieny, która miała zajmować się również bakteriologią. Władze uczelni zaproponowały na stanowisko kierownika Katedry właśnie Odona Bujwida. Bujwid przyjął zaproszenie i wraz z rodziną ( żoną Kazimierą i dziećmi) przeprowadził się do Krakowa. Po przyjeździe utworzył w Krakowie kolejną stację szczepień przeciwko wściekliźnie (mieściła się ona początkowo na ul. Strzeleckiej, potem w prywatnej kamienicy rodziny Bujwidów przy ul. Lubicz). Łącząc obowiązki kierownika Katedry i kierownika stacji szczepień Bujwid kontynuował prace badawcze w dziedzinie bakteriologii. Wprowadził własne modyfikacje do oryginalnego sposobu szczepień Ludwika Pasteura. Rozpoczął również produkcję surowic i szczepionek w innych chorobach zakaźnych ( w roku 1894 wyprodukował pierwszą polską surowicę przeciwbłoniczą). Zakład Produkcji Surowic i Szczepionek prof. Bujwida pracował nieprzerwanie do roku 1951.

Z pobytem Odona Bujwida w Krakowie związana jest tzw „ sprawa Bujwida”. Składa się ona z wielu wątków i jej omówienie przekracza znacznie ramy niniejszego biogramu. Zasadniczo dotyczyła zarzutów, jakie skierował wobec uczonego Wydział Lekarski UJ. Zakończyła się ona dyscyplinarną naganą a ostatecznie odsunięciem Odona Bujwida od grona akademickiego. Bujwid poświęcił się wówczas działalności mającej na celu propagowanie języka esperanto. Sam władał biegle tym językiem. Dzięki przyjaźniom zawartym w kręgach esperantystów Odo Bujwid odbył dwie podróże do Brazylii. Z tego czasu pochodzą również przyrodnicze prace naukowe Bujwida poświęcone m.in. faunie Ameryki Południowej (wężom i pająkom).

Odo Bujwid zmarł 25 grudnia 1942 roku w swoim domu przy ul. Lubicz. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Rudolf Weigl( 1883-1957)

Światowej sławy  mikrobiolog, jeden z twórców nowoczesnej riketsjologii. Urodził się w rodzinie morawskich Niemców. Po śmierci ojca, matka wyszła ponownie za mąż za Polaka, co spowodowało, że Rudolf Weigl wychował się w polskiej tradycji kulturowej. Był wielkim patriotą Do końca życia, pomimo różnych nacisków, nie zrzekł się polskiego obywatelstwa.

Studia przyrodnicze odbył na Uniwersytecie Lwowskim. Tam też uzyskał doktorat, a potem habilitację z zoologii, anatomii porównawczej i histologii. Po uzyskaniu tytułu profesora w latach 1920-1930 kierował Katedrą Zoologii Uniwersytetu Lwowskiego. Podczas pierwszej wojny światowej przez dwa lata kierował laboratorium w austriackim obozie jenieckim. W 1916r. odkrył niechorobotwórczy gatunek riketsji. W 1927 roku przedstawił etiologię duru plamistego i udowodnił, że chorobę tę wywołuje Riketsja provazeki. Opisał także biologię tego zarazka i opracował metodę otrzymywania szczepionki przeciwko tej chorobie.  Zwierzęciem laboratoryjnym, w którego jelitach namnażano riketsje była wesz odzieżowa. Wesz żywiąca się ludzką krwią wymagała karmicieli, czyli ochotników, którzy na własnej skórze karmili kolejne jej pokolenia. Ludzi tych nazywano „karmicielami wszy”. W czasie wojny odmówił współpracy najpierw z Niemcami, potem z władzami radzieckimi.  Niemcy obawiając się o wybuch epidemii tyfusu w swoim wojsku pozwolili Weiglowi na pozostanie na stanowisku kierowniczym Instytutu Badań nad Durem Plamistym i Wirusami we Lwowie, w którym produkowano szczepionki. Weigl zniszczył większość notatek dotyczących technologii produkcji, dlatego Niemcy musieli się liczyć z jego autorytetem i utrzymać go na tym stanowisku. Weigl wykorzystał to natychmiast zatrudniając w instytucie wielu Żydów, tym samym ratując im życie. Po wojnie otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród narodów świata przyznawany przez Instytut Yad Vashem w Izraelu. Szczepionka tylko teoretycznie była produkowana wyłącznie dla niemieckiego wojska. Duża jej część była przemycana do warszawskiego getta, ludności cywilnej i polskiej partyzantki. Przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Lwowa w 1944, Weigl wyjechał do Krościenka nad Dunajcem, a po zakończeniu wojny zamieszkał w Krakowie gdzie kontynuował swoje badania i wytwarzanie szczepionki. Był aż cztery razy nominowany do nagrody Nobla, której z przyczyn politycznych nigdy nie otrzymał. Zmarł nagle 11 sierpnia 1957 w Zakopanem. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.